Avrupa ekonomik görünüm: haziran
ABD Başkanı’nın Orta Doğu’dan altın keselerini toplayarak döndüğü bir ortamda iktisadi vizyon belgesini halen tamamlamayan kıta ekonomisi durgunluğunu bu ay da sürdürdü.
Almanya'da ekonomik göstergeler, Avrupa'nın en büyük ekonomisinin toparlanma çabalarının ciddi şekilde sekteye uğradığını ortaya koymaya devam etti.
S&P Global ve Hamburg Ticaret Bankası (HCOB) iş birliğiyle yayımlanan mayıs ayı öncü Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) verilerine göre, bileşik PMI 50 eşik seviyesinin altına inerek 48,6'ya geriledi. Bu, son 5 ayın en düşük seviyesi olarak kayıtlara geçti.
Ekonominin önemli bir bölümünü oluşturan hizmet sektöründe mayıs ayında dikkat çekici bir zayıflama yaşandı. Hizmet sektörü PMI, nisan ayındaki 49 seviyesinden 47,2'ye düşerek son 30 ayın en düşük seviyesine indi. Uzmanlar, zayıflayan iç talep ve müşteri harcamalarındaki belirsizliğin bu düşüşte etkili olduğunu vurguluyor.
Almanya Merkez Bankası (Bundesbank), ekonominin ABD gümrük tarifesi politikasının etkisiyle ikinci çeyrekte durgunlaşmasını beklediğini bildirdi. Bundesbank raporunda, yeni federal hükümetin bürokrasiyi azaltma, dijitalleşmeye destek ve yatırım için vergi teşvikleri gibi koalisyon anlaşmasının ekonominin büyümesini güçlendirebilecek arz yönlü girişimler içerdiği belirtilerek, federal hükümetin genişlemeci mali politikasının kısa vadede ekonomi üzerinde olumlu etkisi olmayacağına vurgu yapıldı.
Hollanda Hükümetinden Nakit Para Bulundurun Uyarısı
Hollanda Merkez Bankası (DNB), vatandaşlara olası bir felaket veya acil durumda kullanılmak üzere üç günlük harcamayı karşılayacak kadar nakit bulundurmalarını tavsiye etti. Elektronik ödeme sistemlerinin çökmesi ihtimaline karşı insanların yetişkin başına 70 euro ve çocuk başına 30 euro nakit para bulundurmaları gerektiği uyarısı, artan jeopolitik gerilimler ve ülkenin ödeme sistemini tehlikeye atabilecek siber tehditler nedeniyle yapıldığı açıklandı.
Fransa PMI ( Üretim Endeksi ) Yerinde Sayıyor
Alman ekonomisi yenik sayılınca kendisini de yenik sayan Paris ekonomi kurmayları geleneği bozmayarak Fransa'yı geriletmeye devam etti. Fransa'da PMI, ekonomistlerin öngördüğü gibi dokuzuncu ayda da küçüldü. Bileşik PMI Nisan ayında 47,8 iken, Mayıs ayında 48'e yükseldi. Beklenti ise 48 seviyesindeydi.
İmalat endeksi, 48,9'luk beklentinin üzerinde 49,5 olarak açıklandı. Hizmet PMI ise 47,4 seviyesinde kalarak 47,7'lik beklentinin altında kaldı.
Hamburg Commercial Bank'tan ekonomist Jonas Feldhusen, verilerin Fransa'nın iç siyasi istikrarsızlık ve kırılgan bir makroekonomik ortamda karşılaştığı ekonomik zorlukları yansıttığını söyledi. Öte yandan, imalattaki iyileşmelere rağmen özel sektör için görünümün sıkıntılı olduğunu da belirtti.
4 S&P Global'in Avrupa'nın en büyük ekonomisi için hazırladığı Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI), Nisan ayındaki 50,1'den beş ayın en düşük seviyesi olan 48,6'ya geriledi. Bugün açıklanan verilere göre, bu rakam büyüme ile daralmayı ayıran 50 eşiğinin altında ve analistlerin beklentisi olan 50,3'ün de altında gerçekleşti.
İspanya ve Portekiz'in Işıklarını Kapatan Bulunamadı
Ayın belki de en trajik olayını yaşayan iki ülkeyi sıralasak bunlar kesinlikle İspanya ve Portekiz olurdu. Son 50 yılın küresel en büyük elektrik kesintilerine maruz kalan iki ülkesi nedenleri ve sonuçları açıklamakta zorlanıyor. Hatırlanacağı üzere, İspanya ve Portekiz'de ay içerisinde yaşanan elektrik kesintilerinde 20 saate yakın ülke geneline elektrik verilemezken, analistler ülkenin yüzde 78'ine saatlerce elektrik verilememesinin büyük bir skandal olduğunun altını çizdi. Avrupa'da yakın tarihin en büyük elektrik kesintilerinden biri yaşanırken, İber Yarımadası'nda uçuşları durdurmuş, tren seferlerini felç etmiş, mobil iletişimi aksatmış ve ATM'lerin kapanmasına neden olmuştu.
Yine ay içerisinde İspanya'da mobil iletişim hatları 15 saatten fazla kesilirken akla siber saldırı ihtimali geldi. İspanyol yetkililer 49 milyon nüfuslu ülkenin neden sadece beş saniye içinde ulusal talebinin yüzde 60'ına denk gelen 15 gigawatt'lık bir kayıp yaşadığına dair henüz bir açıklama yapmadığını da merak etmekte.
İspanya'nın elektrik operatörünün sistem operasyonlarından sorumlu hizmet müdürü Eduardo Prieto, pazartesi günü yaşanan kesintiden önce art arda iki önemli "bağlantı kesme olayı" yaşandığını bildirdi.
İspanya'nın meteoroloji kurumu AEMET de herhangi bir "olağandışı meteorolojik veya atmosferik olay" gözlemlemediğini ve hava istasyonlarında ani sıcaklık değişiklikleri kaydedilmediğini belirtti.
ASYA EKONOMİK GÖRÜNÜM
Asya kıtasında ana gündem yavaşlayan perakende satışların etkilerinin ne ölçüde olacağı üzerine. Çin ekonomisi, ABD Başkanı Trump'ın alevlendirdiği ticaret savaşının etkisiyle nisan ayında yavaşlama belirtileri gösterdi ve perakende satışlar, emlak ve yatırımlar ekonomistlerin tahminlerinden daha zayıf geldi.
ABD Başkanı Donald Trump'ın yüzde 145'e varan yüksek gümrük vergileri ve Pekin'in uyguladığı yüzde 125'lik misilleme vergilerinin yürürlüğe girmesi Çin'de sanayi üretiminin yavaşlamasına ve sevkiyatların azalmasına neden oldu. Çin Ulusal İstatistik Bürosu sözcüsü Fu Linghui genel eğilimin olumlu olduğunu belirtirken, yoğunluk kazanan "dış şoklara" dikkat çekti.
Perakende Satışlar
Çinli tüketiciler, hane halkı servetinin büyük bir kısmının kaynağı olan konut piyasasında yaşanan uzun süreli gerilemenin yarattığı şokun ardından kendilerini geri çekti. Perakende satışlar nisan ayında bir önceki yıla kıyasla yüzde 5,1 artarak ekonomistlerin yüzde 6'lık artış beklentilerinin altında kaldı.
İmalat Sanayii
Sanayi üretimi bir önceki yıla göre yüzde 6,1 artarken, gümrük tarifeleri ve diğer ticari engellerin ihracatı azaltması nedeniyle mart ayındaki yüzde 7,7'lik orandan yavaşladı.
Fu, Trump'ın Çin ile olan ticaret savaşında ateşkes sağlanmasının yardımcı olduğunu söyledi ve bunu "ikili ticaretin büyümesi ve dünyanın toparlanması için elverişli" olarak nitelendirdi.
Yatırım ve Emlak Satışları
Çin hükümeti, fabrika ve ekipman gibi sabit varlık yatırımlarının nisan ayında yılın ilk dört ayında yüzde 4 arttığını bildirdi.
Ancak, emlak yatırımları ocak-nisan döneminde yıllık bazda yüzde 10.3 düştü. Yeni konut fiyatları da bir miktar geriledi. İmalat beklenenden daha iyi bir performans sergilese de, ticaretten kaynaklanan baskılar Pekin'in konut piyasasını döndürme ve ekonomik toparlanmayı rayında tutma çabalarını zorlaştırıyor.
Kırılganlık Uyarısı
Çin Halk Bankası (PBOC), ABD gümrük tarifelerinin ekonomisi üzerindeki etkisini hafifletmek için devam eden çabaların bir parçası olarak gösterge borç verme oranlarını yedi ay sonra ilk kez düşürdü.
Merkez Bankası 1 ve 5 yıllık kredi faiz oranlarını (LPR) 10 baz puan düşürerek sırasıyla yüzde 3,0 ve yüzde 3,5 ile rekor düşük seviyelere çekti. Bunlar, 20 büyük Çin ticari bankasının aylık bildirimlerine dayanan temel kredi ölçütleri.
Güney Kore'de Gündem Sorusu: Nitelikli Ürünleri Kime Satacağız?
Çin'in nitelikli ürün pazarında da yer edinmesiyle köşeye bir hayli sıkışan Kore Yönetimi, ekonomiyi canlandırmak için paketler açıklamaya devam ediyor. Analistler mutlak iklimin şartları zorladığını yinelerken, pazar paylarında gözüken gerileme ise bir hayli düşündürücü.
Kore Kalkınma Enstitüsü (KDI), Trump yönetiminin nisan ayında ithalat vergilerini keskin bir şekilde artırmasının ardından küresel ticaret koşullarının kötüleştiğini bildirirken , Güney Kore'nin iç talebindeki toparlanmanın da zayıf kaldığını belirtti.
KDI, Güney Kore'nin gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) büyümesinin 2025'te yüzde 0,8 olacağını tahmin ediyor. Bu, şubat ayındaki yüzde 1,6'lık projeksiyonundan çok daha yavaş bir büyümeye işaret etti.
Enstitü, ihracatın bu yıl sadece yüzde 0,3 büyüyeceğini ve geçen yılki tahmini yüzde 7,0'lık artıştan keskin bir şekilde zayıflayacağını açıkladı.
KDI raporunda, "ABD'nin tarife politikaları ve diğer ülkelerin tepkileri nedeniyle ekonomimiz normalden önemli ölçüde daha yüksek belirsizlik seviyeleriyle karşı karşıya" denildi.
Küresel Konteyner Navlun Fiyatları
Yeniden Artıyor Mu?
Çin'e karşı yapılan ticari operasyonlar sonrası geleceği merak edilen navlun fiyatlarında hareketlilik devam ediyor. Geçen ayın ortalarından itibaren yeniden yükseliş trendine giren navlun fiyatları mayıs ayı içerisinde de bir hayli hareketliydi.
Uluslararası denizcilik veri ve danışmanlık şirketi Drewry, 22 Mayıs ile sona eren haftalık dönemde Dünya Konteyner Endeksi'nin yüzde 2 arttığını bildirdi. Bir önceki haftadaki artış oranı ise yüzde 8 seviyesindeydi.
40'lık Konteyner Fiyatları
2.276 Dolar
Drewry'nin açıklamasına göre, 40'lık konteynerin spot navlun fiyatı, bir önceki hafta 2 bin 233 dolardan 2 bin 276 dolara çıkarken, pandemi döneminde endeksin en düşük seviyesi bin 420 dolar olarak kaydedilmişti.
Endeks, Yıllık ve İki Yıllık
Bazda Düşüşte
Dünya Konteyner Endeksi, geçen yılın aynı haftasına göre yüzde 44, 2021 yılı eylül ayında görülen 10 bin 377 dolarlık zirveye göre ise yüzde 78 daha düşük seviyelerde bulunuyor. Genel olarak tüm hatlarda fiyatlar ya sabit kaldı ya da arttı. Shanghai-New York ve Shanghai-Cenova hatlarında en yüksek artış yüzde 4 olarak kaydedildi.
AMERİKA KITASI
EKONOMİK GÖRÜNÜM
Güney Amerika ülkelerinin esamesinin okunmadığı, Kanada'nın kar küremeye devam ettiği Amerika Kıtası'nda haber akışı yine ABD'den gerçekleşti. Küresel ekonominin kanayan yarası ABD görünümü negatifliğini korurken, birbirini ardına gelen olumsuz yorumlar dikkat çekti. Ay içerisinde yazımız için derlediğim notlara baktığımda öne çıkan başlıkları sıralarsak;
JPMorgan CEO'su Jamie Dimon ABD ekonomisinin çeşitli risklerle karşı karşıya olduğunu ve stagflasyona girme riskinin olduğunu söyledi. Dimon'a göre ülke; jeopolitik gelişmeler, bütçe açıkları ve fiyat baskıları gibi büyük risklerle karşı karşıya.
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's'in ABD'nin kredi notunu "Aaa"dan "Aa1"e düşürmesi ve kamu borcu ile faiz ödemelerindeki artışı gerekçe göstermesi, ülkenin ağırlaşan borç yükünü yeniden gündeme getirdi.
ABD Hazine Bakanlığı verilerine göre, ülkenin ulusal borcu halihazırda 36,2 trilyon dolar seviyesinde bulunuyor. ABD'nin 2024 mali yılı için ortalama GSYH'si 28,83 trilyon dolar olurken, bu rakamın 35,46 trilyon dolara ulaşan borcunun altında kaldığı dikkati çekiyor.
ABD'de sağlık hizmeti maliyetlerinin artışı da ulusal borcun en önemli etkenlerinden biri olarak görülüyor. Kongre Bütçe Ofisi, federal hükümetin Medicare ve Medicaid gibi büyük sağlık programlarına yaptığı harcamaların 2025'te GSYH'nin yüzde 5,8'inden 2055'te yüzde 8,1'ine yükseleceğini öngörüyor.
ABD Hazine Bakanlığı'nın bütçe raporuna göre, faiz giderlerinin 2025 mali yılının yedinci ayı olan nisan itibarıyla toplam 579 milyar dolara ulaştığı hesaplanıyor. Bu tutarın geçen yılın aynı döneminde 514 milyar dolar olduğu kayıtlarda yer alıyor.
Atlanta Fed Başkanı Raphael Bostic, ABD'li işletmelerin yüksek ithalat vergilerine yanıt olarak fiyatları veya istihdamı değiştirmeyi erteleme stratejilerinin tükenmiş olabileceğini ve ekonominin muhtemelen bir fiyat artışı dalgasının eşiğinde olduğunu söyledi.
IMF: Bütçe Açığı Sürdürülemez Durumda
Uluslararası Para Fonu'nun Başkan Yardımcısı Gita Gopinath, Financial Times'a yaptığı açıklamada ABD'nin mali açıklarının çok fazla olduğunu ve dizginlenmesi gerektiğini söyledi.
Gopinath gazeteye yaptığı açıklamada, ABD'nin borç yükünün sürekli arttığını ve mali politikanın zamanla bunu azaltmayı hedeflemesi gerektiğini vurguladı.
Ayrıca Gopinath, dünyanın en büyük ekonomisinin, son dönemdeki gerginliğin azalmasına rağmen hala çok yüksek olan ticari belirsizlikle boğuşmaları konusunda uyarıda bulundu.
ABD'de bütçe açığına ilişkin endişeler doları olumsuz etkiliyor. Daha büyük bir mali açığın hükümetin daha fazla tahvil satması anlamına gelmesi, yatırımcıları endişelendiriyor.
Uyarı, ABD yasama organlarının vergi indirimi hakkında görüşmeleri ve Cumhuriyetçilerin gelir kayıplarını on yıl boyunca 4,5 trilyon doların altında tutmaya çalışmasıyla birlikte geldi. Moody's geçen hafta, büyük mali açık eğilimini durdurmadaki başarısızlık yüzünden ABD'nin kredi notunu düşürmüştü.
ABD bütçe açığına ilişkin endişeler doları etkiliyor. Daha büyük bir mali açık, hükümetin daha fazla tahvil satması gerektiği anlamına geliyor, yurt içi ve yurt dışındaki yatırımcılar ise söz konusu hazine tahvillerinin hacmi konusunda endişeleniyor.
Trump Orta Doğu'dan
3,2 Trilyon DOLARLIK
Ganimet ile Döndü
Siyasi çizgisini hayli farklı bir kulvarda devam ettiren ABD Başkanı D.Trump, Amerikan halkının özlediği, tuttuğunu koparan başkan figürünü yine sergiledi diyebiliriz. Orta Doğulu müttefiklerini adeta haraca bağlayan ABD Başkanı, 3 ülkeden neredeyse 3.5 trilyon dolara yaklaşan bir paketle ülkesine döndü.
Suudi Arabistan
Trump'ın bu ziyaretinde iki ülke arasında silah alımı, enerji iş birliği, Suud ordusunun eğitimi gibi başlıklarda yaklaşık 600 milyar dolar değerinde anlaşma imzalandı.
Katar
ABD Başkanı Trump'ın, Orta Doğu turu kapsamında ziyaret ettiği ikinci ülke olan Katar'da iki ülke arasında 1.2 trilyon dolarlık yatırım anlaşması imzalandı. Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada savunma, havacılık, enerji gibi çok sayıda alanda imzalanan anlaşmaların, Trump'ın iki ülke arasındaki savunma yatırımlarını hızlandırma niyetine işaret ettiği belirtildi.
Birleşik Arap Emirlikleri
Trump'ın ziyaretindeki son durak Birleşik Arap Emirlikleri oldu. BAE Devlet Başkanı Muhammed bin Zayid Al Nahyan tarafından diğer duraklarında olduğu gibi görkemli biçimde karşılanan Trump, buradan da yaklaşık 1,4 trilyon dolar değerinde anlaşmalarla döndü. BAE ve ABD arasında, savunma sanayi, enerji, yapay zeka gibi birçok alanı kapsayan ve 10 yıllık sürede 1,4 trilyon dolar değerinde yatırım taahhüdü içeren anlaşma imzalandı.
İmalat Sanayi PMI Yükseliş Sergiledi
S&P Global, ABD'nin mayıs ayına ilişkin imalat, hizmet ve bileşik PMI öncü verilerini açıkladı. Buna göre, imalat sanayi PMI, mayısta geçen aya kıyasla 2,1 puan artışla 52,3'e yükseldi.
Anadolu Ajansı'nın derlediği verilere göre, imalat sektöründe genişlemeye işaret eden ve piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşen endeksin, 49,9 değerini alacağı öngörülüyordu. Bu dönemde 3 ayın en yüksek seviyesini kaydeden endeks, nisanda 50,2 değerini almıştı.
ABD'de hizmet sektörü PMI ise mayısta aylık 1,5 puan artışla 52,3'e ulaştı. Bu dönemde piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşen endeksin, 51 değerini alacağı tahmin ediliyordu.
Hizmet sektöründe genişlemeye işaret eden endeks, Nisanda 50,8 olmuştu. İmalat ve hizmet sektörlerini kapsayan bileşik PMI da mayısta aylık bazda 0,5 puan artarak 52,1'e yükseldi. Endeks, Nisanda 50,6 değerini almıştı. PMI verilerinin 50 ve üzerinde değerler alması sektörde genişlemeye, 50'nin altında kalması ise daralmaya işaret ediyor.
