Eğitimde inovasyon

Advertorial - Özellikle son 20 yılda bilginin hızla artması ve bilgiye erişimin kolaylaşması pek çok alanda değişimi beraberinde getirmiştir. Eğitim uygulamalarını da etkisi altına alan bu süreç, yakın geçmişe kadar bilgiyi aktarmanın temel alındığı eğitim sistemlerinde yenilik ve değişimi neredeyse zorunlu kılmıştır. Eğitim başta olmak üzere pek çok alanda gerçekleşen yenilik ve değişimler daha kapsayıcı bir terim olan "inovasyon" sözcüğü ile birlikte ifade edilmeye başlanmıştır.

İnovasyon Nedir?

Dünya var olduğundan beri, bir değişim sürecindedir ve değişim, gelişimi doğurur. Latince bir kelime olan "innovatus"tan türeyen inovasyon kelimesinin anlamı Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğünde "yenileşim" olarak yer almaktadır. Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre yenileşim ise, değişen koşullara uyabilme, yenilik, toplumsal, yönetimsel ya da kültürel ortamlarda yeni yöntemlerin kullanılmaya başlanması, inovasyon anlamına gelmektedir. (TDK, 2014).

İnovasyon yenilik olarak düşünüldüğü zaman eğitimde inovasyondan bahsedilebilir. Ancak inovasyonda "ticari başarı" ve "pazarlama" söz konusu olduğu için eğitimde inovasyondan söz edilemez. Eğitimde daha çok "reform" ve "yenilikten" söz edilebilir. Fakat inovasyonu eğitime "uyarlayabiliriz". İnovasyonu eğitime uyarlarken öğrenme-öğretme durumlarını geliştirmek hedeflenmelidir. Öğrenciler nasıl daha rahat ve daha iyi öğrenir? Öğretmenler nasıl daha etkili olabilir? Aktif olarak öğrenciler eğitime nasıl adapte edilir? Gibi sorulara cevap aranmalıdır. Eğitimde inovasyonun amacı, daha kaliteli bir eğitim ortaya çıkarmak, günceli yakalayan ve yaratıcı düşünebilen çocuklar yetiştirmek, eğitim sürecini daha etkili ve hedef odaklı hale getirmek olarak tanımlanabilir. Bunun için eğitim sistemlerinin çağdaş eğitim ilkelerine göre düzenlenmesi gerekir. Çünkü, klasik, baskıcı, ezberci, daimici ve esasici felsefi akımlardan etkilenmiş eğitim sistemleri yerini, yaratıcı, özgür, çağdaş, ilerlemecilik ve yeniden kurmacılık akımlarından etkilenmiş eğitim sistemlerine bırakmaya başlamıştır.

EĞİTİMDE İNOVASYON

Eğitimde inovasyonun temel amacı, bireyleri bilgi çağının gerektirdiği becerilerle donatacak nitelikte bir eğitim için eğitim sürecini daha etkili ve hedef odaklı hale getirmektir. Dolayısıyla, eğitimde inovasyonu ölçmek ve eğitim sistemlerine nasıl hizmet ettiğini anlamak eğitimin niteliğini artırmak için esastır. İnovasyonun eğitimdeki rolünü anlayabilmek için okullardaki ve sınıflardaki öğretim uygulamalarının zaman içindeki değişimini, öğrencilerin öğrenme kaynaklarını kullanma biçimlerindeki farklılıkları, öğretmenlere yönelik mesleki gelişim uygulamalarındaki değişimi ve daha genel olarak inovasyonun eğitim çıktıları ile bağlantısını incelemek gerekmektedir.

Eğitimde inovasyonun amacı nitelikli bir eğitimle, günceli yakalayan, farklı düşünebilen bireyler yetiştirerek, eğitim sürecini daha etkili hale getirmektir. Bu anlamda bakıldığında eğitimde bir nevi "süreç" ve "hizmet" inovasyonundan söz edebiliriz. Son yıllarda ilk ve ortaokul eğitim sisteminde yapılandırmacı eğitim modeline geçilerek inovasyonu oluşturma sürecine girilmiştir. Ayrıca Avrupa Birliği sürecinde yapılan ulusal ve uluslararası projeler, mesleki teknik eğitimde yapılan ürünlerin yarışmaları, ortaya çıkan projeler, üniversitelerde güneş enerjisi ile yapılan araçların ve robotların yarışmaları umut vericidir.

EĞİTİMDE İNOVASYON NE DEĞİLDİR?

Eğitimde inovasyon, eğitim için bütçeden daha fazla pay almak ve daha fazla para harcamak ya da okullara daha çok teknoloji satın almak değildir. İnovasyon, eğitim ortamlarının, bugünün ve geleceğin becerilerini kazandırmayı sağlayacak biçimlerde tasarlanması, öğretme ve öğrenme sürecinin, toplumun ve ekonominin gerektirdikleri ile ilişkilendirilmesiyle ilgilidir.

Okulların bilgi yüklenen yerler değil, bireylerin hayal güçlerini geliştirdikleri yerler olması gerekmektedir. İnovasyon, bireyin düşlerini ve beklentilerini gerçekleştirmeleri için yeni yollar keşfetmeleriyle ilgilidir. Eskiden pazar payından bahsedilirken şimdi bilgi payı ya da bilinç payından bahsedilmeye başlanmıştır. Ekonomi toprağa, sermayeye ya da sanayiye bağlı olmaktan çıkmış, "entelektüel sermaye" ye bağlı hale gelmiştir. O halde devletlerin, vatandaşların akıllarına, düşlerine ve hayallerine yatırım yapmaları gerekmektedir. Bu yatırım ancak eğitim-öğretim sürecinin bilgi çağının gereklerine göre işlemesiyle mümkün olabilecektir.

Farklı öğretim sistemleri yıllar boyunca devletler tarafından denenmektedir. Eğitimde inovasyon kavramı bu bakımdan eğitimle başlayan ve eğitimle devam eden bir olgudur diyebiliriz. 21. yüzyılda tüm çocukların eğitim konusunda inovasyona ihtiyaç duydukları reformcular tarafından belirtilmektedir.

Küresel ekonomik rekabet ve bilgi toplumlarının ihtiyaç duyduğu teknolojik talepler karşısında bütün öğrencilerin nitelikli eğitim fırsatlarından eşit düzeyde yararlanabildiklerini söylemek mümkün değildir. Bunun sebebi ise tarımsal sosyoekonomik okul modelleri ile endüstriyel okul modellerinin bütün öğrencilerin aynı şekilde başarılı olabileceği fırsatları tam olarak karşılayamamasıdır. Küresel dünyadaki ülke yöneticilerinin büyük bir kısmı ise küresel ekonomide başarı sağlayan sistemlerin, eğitim ile yetenekleri geliştiren inovatif eğitim sistemlerinden geçtiğinin bilincindedir ve bu bakımdan eğitim sistemlerine çok daha fazla oranda önem vermektedir.

EĞİTİMDE İNOVASYON NELERİ KAPSAMALI?

Eğitimde inovasyon genel olarak ürün inovasyonu ve süreç inovasyonu üzerinden ele alınmaktadır. Okullar, üniversiteler gibi eğitim kurumları yeni öğretim programları, ders kitapları ya da pedagojik uygulamalar geliştirme yoluyla ürün inovasyonuna katkıda bulunabilir. Aynı zamanda, öğretmenlerin birbiriyle çalışma şekillerinin değişmesi, öğrencileri gruplandırma ya da velilerle iletişim yöntemlerindeki farklılıklar yoluyla da süreç inovasyonuna katkıda bulunabilirler. İnovasyon, yenileşim, var olan farklı niteliklerdeki sorunların çözümü için farklı ve alternatif yollar sunmaktadır. Westera'ya göre (1999) eğitimde inovasyonun iki nedeni bulunmaktadır.

Her şeyden önce eğitim sürekli olarak değişen bir toplum içinde bulunduğundan değişmek ve yenilenmek zorundadır. Toplum hızla değişmektedir ve bu değişime eğitim de kendi programlarını yenileyerek ayak uydurmak durumundadır. İkinci olarak, eğitim sistemi içindeki süreçler öğrencinin daha nitelikli, daha hızlı ve daha ekonomik eğitim alacağı şekilde düzenlenmelidir. Eğitim sistemi içinde kurumlar birbirleriyle yarışırlar. Bu bakımdan inovasyon eğitimde gereklidir.

Günümüzde bilginin ve ekonominin doğrudan etkilendiği teknolojik gelişmelerin yanı sıra toplumların gelişmesi ve değişimi için eğitimde inovasyon son derece önemli bir husustur ki gelişim ve değişime uyum sağlamakta zorlanmayan toplumlar ve kişiler için inovasyon hayatın doğal bir parçasıdır.
Dijital Çağ olarak tanımlanan 21. yüzyılda eğitim kurumlarının olmazsa olmazı ve önceliklerinden biri öğrencilerini çağın gereklerine uygun bilgi ve becerilerle donanımlı olarak hazırlamak ve yetiştirmektir. Eğitim kurumlarında özellikle ortaöğretim ve lise kademeleri, teknoloji çağına uyum sağlayabilmek ve nitelikli eğitim ortamı sağlamak amacıyla değişim ve yenilik içinde olmak durumundadır.

Bugün UNESCO tarafından "öğrenmeyi sağlamak üzere tasarlanmış, organize ve aralıksız iletişim" şeklinde tanımlanan eğitim her bireyin temel haklarındandır. Belirli bir düzeyde başarı ile bitirilen eğitim, bireye resmi bir yeterlilik sağlamaktadır.

Üniversiteler halihazırdaki ve potansiyel olanaklarını sanayiye aktarmak, nitelikli ve kalifiye insan yetiştirmek, sanayi kesiminin olanaklarının üniversitelerce değerlendirilmesini sağlamak, sanayi ile üniversiteler arasında sinerji yaratarak bu yolları kullanarak teknoloji ve bilimde gerekli ilerlemeleri sağlamaları gerekmektedir.

Büyük bir hızla gelişen teknolojiler, aile sosyal ve iş yaşamındaki değişikliklerden birincil ve oldukça fazla etkilenen öğrencilerin ilgilerinin çekilmesi ve motivasyonlarının sağlanması eğitimde inovasyonu gerekli ve zorunlu kılmaktadır. Türk Eğitim Sistemi eğitim politikaları inovasyonu teşvik etmektedir ancak bunun için girişimci öğretim liderlerine çok daha fazla ihtiyaç bulunduğu da bir gerçektir. Türkiye'nin bilgiyi üretmesinin yolu, bilginin ekonomik ve toplumsal faydaya dönüştürülmesi olarak tanımlanan İnovasyona(yenileşme) ve inovasyon insan kaynağına yatırım yaparak gerçekleşecektir.

EĞİTİMDE İNOVASYON, PISA VE TIMSS

Eğitimde inovasyon, okullardan toplanan mikro veriler yoluyla genellikle süreç ve uygulamalarda gözlenen yenilik veya önemli ölçüde değişiklik üzerinden ölçülür (OECD, 2014). OECD tarafından yayımlanan raporda inovasyon farklı zamanlarda gerçekleştirilen benzer uygulamaların verileri karşılaştırılarak ölçülmüştür. Bu amaçla, PISA (Program for International Student Assessment), TIMSS (Trends in International Mathematics and Science Study) ve PIRLS (Progress in International Reading Literacy Study) veritabanlarında yer alan çeşitli eğitim uygulamalarına ilişkin veriler kullanılarak yıllar içindeki değişimler incelenmiştir.

Son dönemlerde eğitimde görülen inovasyon örneklerine, eğitimde bilgisayarın daha çok kullanılmasını örnek verebiliriz. Söz gelimi STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) eğitimi, kodlama dersleri, akıllı tahtalar gibi uygulamalar verilebilir. Bunun en önemli örneğini pandemide yaşadık. Pandemi nedeniyle eğitime ara verildiğinde başlanan uzaktan ve hibrit eğitim modelleri, eğitimin yakın gelecekte nereye evrileceğinin en büyük ispatıdır. Şimdi de Kahramanmaraş bölgesinde yaşanan büyük afet nedeniyle uzaktan eğitimi yeniden tecrübe edeceğiz.

Ancak bu gibi inovatif uygulamaların eğitimi nereye götüreceği de iyi tartılmalıdır. Uzaktan eğitimin zamanla yüz yüze eğitime tercih edilmeye başlanabilecek olması, özellikle tıp, diş ve eczacılık gibi sağlık eğitiminde ve mühendislik eğitiminde son derece elzem olan uygulamaları, staj ve iş yeri eğitimlerine sekte vurabilir. Ayrıca mali açıdan dezavantajlı öğrenciler, Zoom veya EBA gibi platformlara erişmekte sorun yaşayabilirler ve yaşamışlardır.

Eğitimde inovasyon politikaları çoğu zaman hızlı sonuç alma baskısıyla, uygulamaların uzun vadede sürdürülebilirliği göz ardı edilerek yanlış hedeflere odaklanmaktadır. Türkiye'de eğitim alanında inovasyon girişimlerindeki temel sorunlar çoğu zaman veriye dayalı analizlerin eksikliği, kimi zaman da veri yetersizliği ile veriye dayalı politikalar geliştirme kapasitesinin yetersizliğidir. Politika, plan ve programların uygulama süreçlerinde sürekli izleme ve değerlendirme yapılmalıdır. Ayrıca değişen koşullar da göz önünde bulundurularak, elde edilen verilerin yerel düzeyde okul bağlamına uygun hale dönüştürülmesi gerekmektedir. Böylece, uzun dönemli, kararlı ve tutarlı bir çaba ile iyi tasarlanmış inovasyon stratejileri, doğru politikalarla birlikte eğitimin niteliği ve eşitlik için daha verimli sonuçlar üretebilir.

Temel prensipleri muhafaza ederek gerçekleştirilecek eğitim inovasyonu, ülkemizin geleceğini çok daha doğru inşa etme noktasında bizlere destek olacaktır.