Krize inat yatırım...
Ekonomi haberlerini okuyanlar, kimden duyduğunu hatırlamasalar da "Her krizde yatırıma devam ettik" cümlesine aşinadır. Genellikle de bu hikayeler mutlu sonla biter. Bu yazının devamında yer alan ve milyonlarca dolarlık yatırımlarına devam eden şirketlerden biri olan Tosyalı Holding'in patronu Fuat Tosyalı gibi… "Her krizde yatırım yaptık. Her krizden büyüyerek çıktık" diye anlatır Tosyalı.
Bir yıldır bütün dünyayı kasıp kavuran ve birçok ülkeyi kapanma noktasına getiren Covid-19 pandemisine rağmen Türk iş dünyasının önde gelen birçok firması yatırımdan vazgeçmedi. Salgının etkisiyle 2020'nin ikinci çeyreğinde sanayi sektörü yüzde 16,5 daralmıştı. Üçüncü çeyrekte ise yüzde 8 oranında büyüme kaydedildi. Türkiye'nin doğusundan batısına hemen her şehirde birçok firma, milyon dolarlık yatırımlarla küresel krize meydan okumaya ve üretim gücünü artırmaya devam ediyor. İş dünyasının yatırım hamlesi sadece yurt içi ile de sınırlı değil. Salgın döneminde yurt dışında yaptığı yatırımlarla adım adım devler ligine yaklaşan patronların sayısı da her geçen gün artıyor… "Biz bugüne kadar çok kriz gördük… Hepsinden de güçlenerek çıktık. Bu kriz de elbette geçecek. Bu dönemde yatırım yapanlar, işler normale döndüğü zaman çok büyük avantajlar elde edecek" diyen iş insanları şu sıralar yeni yatırım planları yapıyor.
Krize rağmen yatırım molası vermeyen iş insanlarının en büyük motivasyonu ise kriz döneminde artan siparişleri oldu. Tekstilden otomotiv yan sanayine, petrokimyadan gıdaya birçok ürün grubunda sipariş yağmuruna tutulan Türkiye, coğrafi avantajının yanı sıra köklü bir üretim gücüne sahip olmasının avantajlarını yaşıyor. Batılı şirketlerin pandeminin ilk dalgasında bir anda alımlarını başta Çin olmak üzere Uzakdoğu'dan Türkiye'ye yönlendirmeleri yatırımların artmasında etkili oldu. Türkiye'nin dünyanın üretim ve tedarik üssü olma yönünde rüzgarı arkasına aldığını gören patronlar, önümüzdeki yıllarda da yatırıma devam edecek gibi görünüyor.
OSB'LERDE YER KALMADI
Artan yatırım iştahına bağlı olarak birçok şehirde yatırımların kümelendiği Organize Sanayi Bölgeleri'nde yer bulmak neredeyse imkansız. Bu nedenle ülke genelinde 18 yeni OSB'nin açılması için çalışmalar büyük bir hızla devam ediyor. Orta doğu'ya açılan kapı olmasından dolayı son dönemde şehrin adeta yatırımcı akınına uğradığını söyleyen Gaziantep Sanayi Odası Başkanı Adnan Ünverdi, "Yatırım için inanılmaz bir talep var. Sadece şehrimizden değil birçok şehirden beni arayan iş adamları var. İş dünyasının yatırım iştahında ciddi bir artış görüyorum" diyor.
TOSYALI HOLDİNG - İSKENDERUN'A 1 MİLYAR DOLARLIK YATIRIM
2020'de yüksek yatırım tutarıyla en fazla dikkat çeken şirket, Tosyalı Holding oldu. Böylesi kriz zamanlarında dahi yatırımda hiçbir zaman hız kesmediklerini, vites düşürmediklerini belirten Tosyalı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Fuat Tosyalı, "Tüm zorluklara rağmen yatırıma, istihdama ve Türkiye ekonomisine katkı sağlamaya devam etmeyi başardık. Bugün üç kıtada, 25 iştirak ve 10 binden fazla çalışanımızla büyümeyi sürdürüyoruz" diyor. Aynı inançla yurt içi ve dışı yatırımlarını sürdürdüklerini anlatan Tosyalı, şunları kaydediyor: "İskenderun'da tutarı 1 milyar doları aşan yeni çelik yatırımımıza başladık. Başlangıçta hurdadan üretim yapacak olan tesis, orta vadede madenden çelik üretimine geçecek. Yatırımı en kısa sürede tamamlamayı planlıyoruz." Tosyalı'nın yurt dışında Cezayir'den sonra yeni yatırım noktaları Senegal ve Angola oldu. Senegal'de özel bir ekonomi bölgesi yatırımlarına başlayan holding için bu pazar, Batı Afrika'nın giriş kapısı ve Afrika'daki büyüme stratejisine de son derece uygun.
ERDEMOĞLU HOLDİNG - SASA'YI DÖRDE KATLADI
Türk sanayisinin en eski şirketlerinden Sasa, Erdemoğlu Holding'in bünyesinde adeta küllerinden yeniden doğdu. Holdingin Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Erdemoğlu, Sabancı Holding'ten beş yıl önce aldığı şirkette başlattığı yatırım hamlesini aralıksız sürdürüyor. Tesise 900 milyon dolarlık yatırım yapan Erdemoğlu Ailesi, devreye aldığı 975 milyon dolarlık PTA (saflaştırılmış teraftalik asit) yatırımını iki buçuk yıl içinde tamamlamak için yol haritasını hazırlamış. Adana Seyhan'da dev bir petrokimya tesisi yaratan İbrahim Erdemoğlu, "Beş yılda, bir olan Sasa'yı dörde katladık" diyor büyük bir gururla. Küresel ekonomideki daralmaya rağmen bir dakika bile düşünmeden yeni yatırım kararları aldıklarını anlatan Erdemoğlu, yaptıkları yatırımlarla dışa bağımlılığı azaltacaklarını söylüyor: "Polyesterde Avrupa'nın en büyük şirketiyiz. Dünyada ise Hindistan ve Çin'den sonra en büyük biziz. Önümüzdeki üç yılda devam eden yatırımlarla birlikte cari açığa yaklaşık 1 milyar dolarlık darbe vuracağız. "
KALYON HOLDİNG - GÜNEŞE 1,4 MİLYAR DOLARLIK YATIRIM
Kalyon Holding, enerji alanında dev bir yatırıma imza atıyor. Kalyon Güneş Teknolojileri Fabrikası ağustos ayında hizmete açılmıştı. Ar-Ge dahil güneş paneli üretimini entegre olarak tek çatı altında toplayan ve bu özelliği ile dünyada tek olan fabrika, 400 milyon dolar yatırımla kuruldu. Fabrikada üretilecek paneller ilk aşamada, 1 milyar dolar yatırımla hayata geçirilecek olan Karapınar Güneş Enerji Santrali'nde kullanılacak. Güneş paneli üretimin dört aşaması, (ingot, wafer, hücre ve pa nel) tek bir fabrikada, entegre olarak Türkiye'de ilk kez gerçekleştirilmeye başlandı.
Kalyon Holding Yönetim Kurulu Başkanı Cemal Kalyoncu, "Güneş Teknolojileri Fabrika'mızı yeni açmamıza rağmen yatırımımızı büyütme kararı aldık. Dünyada yükselen ihtiyaca baktığımızda ihracat kapılarının açık olduğunu ve hem yurt içinden hem de yurt dışından ciddi talepler olduğunu görüyoruz. İlave yatırımımızda ilk üretim, Haziran 2021'de başlayacak" diyor.
SÜTAŞ - BİNGÖL YATIRIMI İÇİN GERİ SAYIM BAŞLADI
Sütaş'ın geçen yıl başladığı Doğu-Güneydoğu Anadolu Sütçülük Projesi Bingöl Entegre Tesisleri yatırımı büyük bir hızla devam ediyor. 1 milyar lirayı geçmesi beklenen yatırımın 500 milyonluk kısmı realize edildi. 2021'in baharında devreye alınması planlanan yatırımın bölgenin kaderini değiştirmesi bekleniyor. Üç bin dönüm arazi üzerinde hayata geçirilen dev tesis için 650 kişilik bir ekibin hummalı bir çalışma yürüttüğünü söyleyen Sütaş Yönetim Kurulu Başkanı Muharrem Yılmaz, "Ekonomik gelişmeye katkıda bulunmak, toplumsal barışa da katkıda bulunmak demektir" diyor. Sütaş, bin tonluk üretim kapasitesine sahip yeni tesisi ile kapasitesini yüzde 33 artıracak. 10 bin adet damızlığın barındırılacağı çiftliklerde bin 27 kişi doğrudan istihdam edilecek. Yatırımın tersine göç de sağlaması bekleniyor. Muharrem Yılmaz, yurt dışında Makedonya ve Romanya'nın ardından Pakistan'a yeni bir projeleri olduğunu söylüyor. Yılmaz, "Lahor'da 40 milyon dolara kuracağımız fabrikamızı 1,5 yılda tamamlayacağız" diyor.
KİBAR HOLDİNG - ARA VERMEDEN DEVAM EDECEK
Yatırımlarına ara vermeyen iş insanlarından biri de Kibar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ali Kibar. Yıllık 2 milyar doların üzerinde ihracat yapan holding, salgının en yoğun olduğu dönemde Güney Koreli ortağı Hyundai Motor Company ile yürüttüğü yeni nesil Hyundai i20'nin yatırımını tamamladı. 120 milyon euroluk yatırımı kesintiye uğratmamak için büyük bir gayret gösterdiğini söyleyen Kibar, "Bana göre sanayici cebindeki parayı yine sanayiye gömer. Büyüme budur zaten" diyor. Bunun üç yıllık bir proje olduğunun bilgisini veren Kibar, "Geçen yıl kasım ayında 79 milyon euroluk yatırımla i10 projesini, geçen hafta da i20'nin yeni versiyonuyla ilgili platform yatırımımızı devreye aldık. Yılda 100 bin adet üretilecek yeni nesil İ20 yatırımı, 120 milyon euroya mal oldu" diyerek anlatıyor bu yatırımı. Dünyadaki i20 üretiminin yaklaşık yüzde 50'sini karşılayacak fabrikada yerlilik oranı yüzde 60'tan fazla olacak ve yüzde 90'ı ihraç edilecek. Kibar'ın CUV segmenti için de 100 milyon euroluk yatırımları devam ediyor.
İSKUR GRUP - DİYARBAKIR'A 3'ÜNCÜ FABRİKAYI KURUYOR
Kahramanmaraş'ın önde gelen sanayicilerinden İSKUR Tekstil'in sahibi Kadir Kurtul, son yıllarda Diyarbakır ve Şırnak'ta yaptığı yatırımlarla dikkatleri üstüne çekiyor. Yeni yatırımlarla istihdamını dört bin kişiye çıkaran Kurtul, küresel salgına rağmen bölgede yeni yatırımlar hayata geçirmeye devam ediyor. Kurtul, yedi yıl önce hükümetin davetiyle adım attığı Diyarbakır'da 75 milyon dolarlık yatırımla üçüncü fabrikasını hayata geçirmek üzere. Şu anda şehrin en büyük işvereni konumunda olan Kurtul, "Bir yıla kadar ilave bin kişilik istihdam yaratacağız. Şehre yaptığımız toplam yatırım 130 milyon dolara yaklaştı" diyor. Şırnak'ta da üniversitenin atıl durumdaki kalorifer dairesini konfeksiyon fabrikasına çeviren Kurtul, kısa sürede çalışan sayısını 60'a çıkarmış. Anlattığına göre, her ay 30 yeni çalışan alma hedefiyle çalışıyorlar. 1,5-2 yılda çalışan sayıları 500'e ulaşacak. Şirketin Diyarbakır'ın yanı sıra Şırnak'ta ürettiği konfeksiyon ürünlerinin müşterileri ise Zara, Nike ve Lacoste gibi dünya devleri.
DARDANEL GIDA - 3 FABRİKAYA 100 MİLYON DOLAR
Dardanel İcra Kurulu Başkanı Mehmet Önen, zor zamanlarda da üretim ve yatırıma devam etmeyi ilke edinen bir şirket olduklarını ve 2020'nin kendileri için çok önemli ve tarihi bir yıl olduğunu söylüyor. Ören, Dardanel olarak 36 yıllık hikayelerinin en önemli kırılma noktalarından birini yaşadıklarını belirtiyor ve ekliyor: "Bu ivme, sadece satış rakamlarımızın ve ciromuzun artmasıyla sınırlı kalmıyor. Aynı zamanda üretim ve yatırımlarımızı da hızla büyütüyoruz. Bu yılın başından itibaren üretimi de istihdamı da önemli ölçüde artırdık. Üretim kapasitemiz, yüzde 50 yükselirken, istihdamımız iki bin kişiye ulaştı. Sadece son bir yılda makine ekipmanları dahil teknoloji alanında 15 milyon dolarlık yatırım yaptık. Daha önemlisi gelecek yatırım planlarımız arasında yeni fabrikalar da var. Edirne'nin Enez İlçesi, Çanakkale Organize Sanayi ve Çanakkale'nin Ezine ilçesi olmak üzere üç bölgede kuracağımız yeni fabrikalarımıza yapacağımız yatırımlarımızın hazırlığını da sürdürmekteyiz."
HES KABLO - DEVLER LİGİNE GİRMEYE HAZIRLANIYOR
Kayseri'de bulunan iki ayrı tesisinde bin 100 çalışanıyla üretim yapan Türkiye'nin en büyük kablo üreticisi konumundaki Hes Kablo, yeni yatırımlarla dünyada devler ligine girmeye kararlı. Şirketin iki yıl önce başladığı toplam 20 milyon dolarlık yatırım büyük bir hızla devam ediyor. TMSF bünyesindeki Erciyes Anadolu Holding şirketlerinden Hes, bu yatırımıyla 400 kw'lik kabloyu üreten ilk yerli ve milli firma olacak. Bu yatırım tamamlandığında farklı bir lige çıkacaklarını söyleyen Hes Kablo Genel Müdürü Şahin Nursaçan, "İki yıl önce başladığımız toplam 20 milyon dolarlık yatırımın yarısına yakınını realize ettik. Geri kalanı da iki yıl devam edecek" diyor. 400 kw ekstra yüksek gerilim kablolarını üreteceklerini söyleyen Nursaçan, şunları anlatıyor: "Bunu Türkiye'de sadece iki yabancı şirket üretebiliyor. Biz yerli ve milli olarak bunu üreten ilk firma olacağız. Bu üretimle farklı bir lige çıkacağız.
Ekstra yüksek gerilim sektöründe kablo üretmek herkesin yapabileceği bir şey değil."
DOĞANLAR HOLDİNG - SENEGAL'E DEV ÜRETİM TESİSİ
Bünyesinde Doğtaş ve Kelebek gibi Türkiye'nin önde gelen mobilya markalarını bulunduran Doğtaş da pandemiye yatırımla meydan okuyor. Bu yıl özellikle mağaza yatırımlarına ağırlık verdiklerini söyleyen Doğanlar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Davut Doğan, "Pandemide açtığımız 70 mağaza ile 600 kişiye yeni istihdam sağladık. 50 milyon liralık yeni yatırım yapacağız" diyor. Pandemiye rağmen yatırıma devam etmelerini ülkeye güvenle açıklayan Doğan, ekliyor: "Devletimiz bu zor dönemde yanımızda durdu. Kısa Çalışma Ödeneği, kredi destekleri firmaların elini güçlendirdi." Mobilyanın yanı sıra en önemli yatırımlar da Haziran 2021'e kadar tamamlanacak. Türkiye dışında da Senegal'de lojistik merkezi yatırımlarını tamamladıklarını söyleyen Doğan, 'D Tower' adı verdikleri bir rezidans yatırımı da yapacaklarını söylüyor. Yine Senegal'de 10 milyon dolar yatırımla kurdukları mobilya fabrikasını bu yılsonunda tamamlayacaklar.
NETLOG - ANTALYA'YA 100 MİLYONLUK LOJİSTİK MERKEZİ
Netlog pandeminin ilk günlerinde, Antalya'daki yeni lojistik merkezinin temelini attı. Yaklaşık 32 bin metrekarelik arazi içerisinde yer alacak ve toplam kapalı alan büyüklüğü 24 bin metrekareyi bulacak tesis aynı zamanda 125 bin metreküplük kapasitesiyle Türkiye'nin en büyük sıcaklık kontrollü deposuna da ev sahipliği yapacak. Şirket, toplam yatırım miktarı 100 milyon TL'yi bulan tesisin çatısını da güneş panelleriyle kaplıyor. Bu tesisle birlikte Antalya ve çevresinde üreticilerden toplanan gıda ürünleri mümkün olduğunca kısa sürede şoklanarak sağlıklı biçimde, Polar XP şirketinin araçlarıyla Türkiye'nin dört bir yanına gönderilebilecek. İnşaat çalışmalarının önemli bir bölümünü tamamladıklarını söyleyen Netlog Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Gökalp Çak, "Önümüzdeki günlerde devreye alacağız" diyor. 2021'in Netlog için yatırım anlamında oldukça hareketli bir yıl olacağını söyleyen Çak, "Yeni alanlara da gireceğiz. 2021 de bizim için tarihi öneme sahip yıllardan biri olacak" diyor.
GEBKİM OSB - DEV YATIRIMLARLA ATAKTA
Türkiye'nin yatırım atağına omuz veren adreslerden en önemlilerinden biri de Organize Sanayi Bölgeleri. Kimyanın yanı sıra boya, ilaç, kompozit, plastik, temizlik malzemeleri gibi kimyanın alt sektörlerinden pek çok firmayı bir üretim alanında buluşturan Türkiye'nin ilk kimya ihtisas organize sanayi bölgesi GEBKİM Kimya İhtisas Organize Sanayi Bölgesi (OSB) 1,5 milyar dolarlık üretim ve 400 milyon dolarlık ihracatın yanı sıra 2 bin 600 kişilik istihdamı ile Türkiye sanayine büyük katkı sağlıyor. 2020 ve 2021'in GEBKİM için yeni yatırımların yılı olduğunu söyleyen GEBKİM Yönetim Kurulu Başkanı Vefa İbrahim Aracı, bu yıl Beta Kimya tarafından temmuzda temeli atılan Orta Doğu ve Doğu Avrupa'nın en büyük yapıştırıcı ve tutkal üretim tesisinin inşasının sürdüğünü söyledi. Arıcı'nın verdiği bilgiye göre, OSB'de açılışı Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank'ın katılımıyla gerçekleştirilen altı tesisin yatırımlarının toplam bedeli ise 1,2 milyara ulaşıyor. GEBKİM'de 13 şirket de hala inşaat aşamasında…
Türkiye'nin yatırım atağına omuz veren adreslerden en önemlilerinden biri de Organize Sanayi Bölgeleri. Kimyanın yanı sıra boya, ilaç, kompozit, plastik, temizlik malzemeleri gibi kimyanın alt sektörlerinden pek çok firmayı bir üretim alanında buluşturan Türkiye'nin ilk kimya ihtisas organize sanayi bölgesi GEBKİM Kimya İhtisas Organize Sanayi Bölgesi (OSB) 1,5 milyar dolarlık üretim ve 400 milyon dolarlık ihracatın yanı sıra 2 bin 600 kişilik istihdamı ile Türkiye sanayine büyük katkı sağlıyor. 2020 ve 2021'in GEBKİM için yeni yatırımların yılı olduğunu söyleyen GEBKİM Yönetim Kurulu Başkanı Vefa İbrahim Aracı, bu yıl Beta Kimya tarafından temmuzda temeli atılan Orta Doğu ve Doğu Avrupa'nın en büyük yapıştırıcı ve tutkal üretim tesisinin inşasının sürdüğünü söyledi. Arıcı'nın verdiği bilgiye göre, OSB'de açılışı Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank'ın katılımıyla gerçekleştirilen altı tesisin yatırımlarının toplam bedeli ise 1,2 milyara ulaşıyor. GEBKİM'de 13 şirket de hala inşaat aşamasında…
TALU TEKSTİL - 3 YILDA 3'ÜNCÜ FABRİKA
Halen Adapazarı, Malatya ve Geyve'de bulunan fabrikalarıyla dünya hazır giyim devlerine üretim yapan Talu Tekstil de son yıllarda yatırımlarına hız veren şirketlerden. 1 milyon dolara mal olan Geyve'deki fabrikasını bir yıl önce devreye alan şirket, bu tesisin ardından Adapazarı'ndaki 10 milyon dolarlık ikinci fabrika yatırımını da 8-9 ayda tamamladı. Malatya 1'inci Organize Sanayi Bölgesi'nde bulunan fabrikasını da büyüten şirket, buraya da 10 milyon dolar yatırım yaptı. Talu Tekstil Yönetim Kurulu Üyesi ve İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Başkanı olan Mustafa Gültepe, "Biz yatırımda hiçbir zaman frene basmadık. Türkiye'nin yatırıma, üretime ve ihracata ihtiyacı var. Bu doğrultuda üretim ve istihdamımızı artırarak yolumuza devam ediyoruz" diyor. Malatya'da 850 kişi istihdam ettikleri bilgisini veren Gültepe, bu sayıyı bin 200'e çıkarmayı hedeflediklerini söylüyor. Ayrıca İstanbul Bağcılar'da 10 milyon dolarlık bir yatırımla yeni bir yönetim binası inşa ediyorlar.
Feride Cem / INBUSINESS