Teknoloji artık işin kendisi

Geçmişte teknoloji bir alt yapı meselesiydi. Operasyon verimliliği artırmak için araç olarak kullanılan teknoloji, artık iş modellerinin merkezine oturmaya başladı. Bu Türkiye ekonomisine yön veren perakendeden finansa, üretimden enerjiye kadar geniş bir yelpazede faaliyet gösteren büyük holdingler ve şirketleri, son yıllarda stratejik bir dönüşümün eşiğine getirdi. Artık sadece ana iş kollarındaki liderlikleriyle değil, kurdukları veya dönüştürdükleri teknoloji iştirakleriyle de adlarından söz ettiriyorlar. Bu şirketlerin teknolojiye yatırım yapma motivasyonları çok boyutlu bir hal alarak rekabetçi pazarlarda bir tercih olmanın ötesinde bir zorunluluk haline gelmiş durumda.

Teknoloji şirketi kurmak artık yalnızca kendi işlerini yapmak anlamına da gelmiyor. Ticaret Bakanlığı'nın yayınladığı bilgiye göre bilişim sektörünün 2024'te yaptığı ihracat 4,9 milyar dolara ulaştı. Yani teknolojiye yönelmek yalnızca işin iç yüzünde verimlilik, zaman yönetimi ya da iş planlamasını olumlu etkilemekle kalmıyor aynı zamanda yeni bir pastadan büyük bir dilim ısırma potansiyelini de barındırıyor. Nitekim Hizmet İhracatçıları Birliği 2024 Çalışma Yılı Raporu'na göre ankete katılan 126 şirketin içinde ihracatta payı olan ve ana alanı teknoloji olmayan şirketlerin oranı yüzde 37'ye ulaşmış durumda. Türkiye Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD) verisine göre saf yazılımcı ya da BT şirketi olmayıp farklı sektörlerden gelen şirketlerin yaptığı teknoloji ihracatının genel içindeki payı ise yüzde 38.

TÜBİSAD raporuna göre Bilgi ve İletişim Teknolojileri Pazarı büyüklüğü 2024'te dolar bazında yüzde 11 büyüme ile 36,7 milyar dolara yükseldi. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 2024 raporuna göre 1 liralık her yazılım yatırımının GSYH'de 2,5 lira değer yarattığı belirtiliyor.

GÜVEN ARAYIŞI

Küresel iş yapış biçimlerinde her geçen gün dış kaynak kullanımı artarken neden şirketler teknolojide iç kaynak kullanımına yöneliyor sorusuna ise DefineX Danışmanlık Yönetici Ortağı Beltan Tönük şu şekilde yanıt veriyor: "Bankalar ve büyük holdingler teknolojiyi stratejik bir kaldıraç olarak görüyor. Rekabet avantajı sağlamak, pazara daha hızlı çıkmak ve öncü olmak için teknolojiyi içeride tutmanın şart olduğuna inanıyorlar. Bazı durumlarda maliyet avantajı da yaratabiliyorlar. Kesintisiz müşteri deneyimi sunma zorunluluğu da bu yaklaşımı destekliyor. Nitelikli insan kaynağını elde tutmak adına iç kaynak kullanımına yöneliyorlar. Özellikle bankacılık sektörünün bu konuda ne kadar ileri gittiğini hep birlikte takdir ediyoruz."

Tönük bu sözlerden sonra farklı bir noktaya dikkat çekiyor: "Bu sistem sürdürülebilir mi?" Burada da girişim ekosistemi ve beklentiler ile açıklıyor. Tönük'e göre teknoloji girişimleri değer yaratmak yerine değerleme yaratmaya çalışıyor ve müşteri memnuniyetine odaklanarak ürün kalitesini sürdürülebilir kılamıyor. Böyle olunca da az önce saydığımız tüm o büyük kurumlar kendilerine bağlı güven duyacakları iç kaynak kullanımına yöneliyor.

Tönük'ün teknolojide başarı reçetesi ise değer odaklı birlikte üretilen ve birlikte büyüyecek girişim ekosistemi oluşturmakta saklı. Tönük, "Birleşerek büyümenin zorunlu olduğu bir döneme giriyoruz. Ancak o zaman güvene dayalı bir teknoloji ekosistemi kurabiliriz. Bugün bu alanda ilham alabileceğimiz iki güçlü örnek var. İlginçtir ki bu iki şirket aynı sektörde faaliyet gösteriyor ama birbirleriyle rekabet etmiyorlar. Biri bağımsız bir teknoloji şirketi, diğeri ise bir holdingin iştiraki olarak dünyada 26 ülkede faaliyet gösteriyor. Kendi dikeylerinde tek ve odaklı olmaları, onları küresel ölçekte görünür ve güvenilir kılıyor" diyor.

REGÜLASYONA UYUM

Peki, kendi teknoloji şirketini kuranlar ne diyor? Haberi yaparken çağrımıza hızla yanıt veren Migros, hatırlanacağı üzere MoneyPay Finansal Teknoloji'yi kurarak bu alana girmişti. MoneyPay Genel Müdürü Bulut Arukel, "Dijitalleşmenin sadece bir dönüşüm değil aynı zamanda bir rekabet avantajı olduğuna inanıyoruz. Uzun vadeli stratejimizin bir parçası olarak gelecekte ihtiyaç duyabileceğimiz konularda da çözüm sunmayı, yön vermeyi istiyoruz" diyor. Colendi ve MoneyPay birleşimiyle oluşan yapıyla gruplarının büyük ekosisteminin finansal operasyonlarını daha verimli, entegre ve sürdürülebilir hale getirecek adımı attıklarını belirten Arukel devam ediyor: "Kuruluş motivasyonumuz yalnızca bir iç hizmet birimi yaratmak değil; aksine, finansal teknolojiler alanında uçtan uca hizmet sunabilecek, modüler yapısıyla farklı sektörlerin dijitalleşme ihtiyaçlarına da cevap verebilecek bir teknoloji sağlayıcısı yaratmaktı. Şirketin yapısı hem grup şirketlerinin dinamik ihtiyaçlarını karşılayacak kadar entegre, hem de dış pazarlara açılabilecek kadar esnek ve ölçeklenebilir şekilde tasarlandı." Türkiye'nin teknoloji ihracatı potansiyeline katkıda bulunmayı isteyen şirket, stratejik bir büyüme alanı, bir iş modeli ve bir katma değer merkezi olarak yaklaşıyor.

DÖNÜŞÜMÜ HIZLANDIRIYOR

Bankacılık sektörü, en çok teknoloji şirketi kuran sektörlerin başında geliyor. Bunun başlıca nedeni regülatif bir sektörde yer almaları ve birçok bilgiyi paylaşamamaları olsa da zamanla kendi alanlarında yazılımları ticarileştirmeyi başaran pek çok örnek bulunuyor. Vakıf Katılım da 2025'in başından itibaren stratejik bir hareketle teknolojisini iç kaynak yatırımıyla yönetenlerden. Katılım, finans ve teknolojiden ilhamla KFT Bilişim Sistemleri adını verdikleri şirketle, öncelikle bankanın ihtiyaçlarına hizmet ederken bankacılık sektörüne özel çözümler ve iş birlikleri geliştirerek daha verimli, güvenli ve yenilikçi hizmetler sunmayı planlıyorlar. Vakıf Katılım Bilgi Teknolojileri Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Bütün, "Dijital dönüşüm süreçlerini hızlandırarak finans sektöründeki rekabet gücünü artırmayı hedefliyoruz. Yeni şirket yapılanmamız sayesinde daha esnek, dinamik ve inovatif çözümler geliştirme imkanı yakalayacağız. Yapay zeka, büyük veri analitiği ve siber güvenlik gibi alanlarda geliştireceğimiz yenilikçi teknolojilerle, hem iç operasyonları hem de müşteri deneyimlerini daha verimli hale getirmeyi planlıyoruz. Gelir üretme hedefiyle büyümek isteyen şirketimiz, bu dikeyde sürdürülebilir ve rekabetçi çözümler sunarak sektörde fark yaratmayı hedefliyor" diyor. Bütün, yatırımın geri dönüş süresinin ise yaklaşık 5 yıl olarak öngörüldüğünü ifade ediyor.

Bankalar arasında teknoloji şirketi kuranlardan biri de Akbank oldu. İştiraklerinin teknolojik gücünü daha da ileri taşımak için AkTech'i kuran banka, Ar-Ge odaklı yaklaşımı ile fark yaratan çözümler sunarken, Türkiye'deki teknoloji ekosisteminin de gelişimine katkı sağlamayı hedefliyor.

1 ve 0'LARIN İHRACI

Havacılık sektörü de doğası gereği teknolojiyle kökünden bağlı alanlardan. Türk Hava Yolları, Turkish Technology ile, Tav Havalimanları, Tav Technologies ile ve Hitit bu alanda oldukça güçlü yapılar. Türk Hava Yolları Grubu'nun teknoloji şirketi olan Turkish Technology Genel Müdürü Serdar Gürbüz, "Şirketimiz, grubun 20'den fazla iştirakinin tamamına merkezi dijital hizmet sunmak amacıyla kuruldu. Temel hedefi, hızla büyüyen filo ve operasyon hacmini insan kaynağını aynı oranda artırmadan yönetmek ve müşteri deneyimini sürekli iyileştirmek. Bu doğrultuda son beş yılda robotik süreç otomasyonu ve akıllı doküman işleme çözümleri devreye alındı" diye konuşuyor. Gürbüz, yapay zeka entegrasyonu ile 400'den fazla sürecin otomatize edildiğini, 300 tam zamanlı çalışana denk bir verim kazanımı elde edildiğini ve 160'tan fazla yurt içi-yurt dışı birimin bu sistemlerden yararlanmaya başladığını belirtiyor. Teknolojik yatırımların doğrudan operasyonel kaliteye yansıdığını aktaran Gürbüz, yatırımlara tasarruf gözüyle bakmadıklarını otomasyonu büyümenin sürdürülebilirlik şartı olarak konumlandırdıklarını ekliyor.

Stratejik hareket

TAV Havalimanları da operasyonlarınla edindiği deneyimi farklı sektörlerde iş alanına dönüştürmek adına TAV Technologies'ı kurarak sağlık, üretim ve inşaat alanında 20'den fazla ülkeye teknoloji ihracı gerçekleştiriyor.

Teknoloji yatırımını kendi içinde çözen şirketlerden biri de Koç Holding'in iştiraklerinden KoçSistem. KoçDigital ile bu alana yatırım yapan şirket mayıs ayında düzenlediği KoçDigital Summit'te bu stratejik hareketin çıktılarına da yer verdi. KoçDigital Genel Müdürü Evren Dereci, son üç yılda 14 ülkede 150'den fazla müşterileriyle yürüttükleri projeler kapsamında 350 milyon dolar devam eden karlılık ve 85 milyar dolarlık ekonomiyi desteklediklerini belirtti. Peki birçok sektörde yer alan ayrıca diğer şirketlere de etki eden bu teknoloji şirketi nasıl etkiler doğurdu? Dereci, "Yapay zeka uygulamalarıyla müşterilerimizin üretim kapasitesini yüzde 25'e kadar artırdık. Planlanmış bakım oranlarında yüzde 50 azalma ve üretim maliyetlerinde yüzde 25'e dek düşüş sağladık" diyor.

Tekstil sektörünün globale açılan şirketlerinden LC Waikiki 2024 yıl sonunda yaptığı hamle ile LCW Digital adını verdiği teknoloji şirketini duyurdu. Bin 300'den fazla mağazasıyla halihazırda kendi içinde büyük bir erişim ağı bulunan şirketin veri merkezi yatırımı, Ar-Ge odaklı çalışma tarzı ve dijitalleşme öncelikli alanlarda teknoloji çözümlerini geliştirmesi bekleniyor.

IDC CIO Summit 2024'te paylaşılana göre Yıldız Holding üretim hattında kalite kayıplarını engellemek adına yapay zeka destekli görme teknolojisi için aldığı 2.5 milyon dolarlık lisans teklifi sonrası kendi bilgisayarlı görü ekibini kurarak başlattığı ilk yatırım maliyeti 800 bin dolar olan Yıldız Tech şirketi üzerinden hatanın yüzde 18 azalmasını sağladı.

DİNAMİK ETKİ

Şirketlerin kendi teknoloji kollarını kurma formülü genellikle hızlı karar alma ilkesine dayanıyor. Yönetim kurulunda en az bir sandalye ya da direkt koltuğunda doğrudan CTO/CIO gibi teknoloji üst yöneticileri bulunan bu şirketler hem start-up çevikliği hem de kurumsal disiplinle hibrit bir güce dönüşüyor. Verimlilik artışından müşteri deneyimi iyileştirmesine, tedarik zinciri optimizasyonundan yeni iş modelleri geliştirmeye kadar geniş bir yelpazeyi kapsıyor.

Halihazırda ihracat kalemlerine de etkisi giderek yansıyan bilişim teknolojileri bunun en büyük göstergelerinden biri. Bu, şirketler için yeni bir gelir akışı oluştururken yetenekleri ellerinde tutma ve hızlı karar alıp uygulama niteliğini kazandırıyor. Teknolojiye yapılan yatırımlar, bazında yapılan araştırmalar ilk yatırım aralığının sektör bazlı değişmekle birlikte 5 ila 50 milyon dolar aralığında olduğunu gösteriyor. Yatırımın dönüş süresi ise ağır endüstride beş yıla kadar sürüyor. Teknoloji şirketi yatırımı yapmak finansman ve destekler konusunda da ekstraları bulunuyor. Teknopark ve Ar-Ge merkezi lisansları, gelir vergisi ve SGK teşvikleriyle geri dönüş hızı artırıyor.

İçeride Teknoloji Şirketi Kurmanın Avantajları

4 Operasyonel Verimlilik ve Süreç Optimizasyonu

4 Veri Odaklılık ve Operasyonel Mükemmellik

4 Müşteri Deneyimi ve Yeni İş Modelleri Geliştirme

4 Tedarik Zinciri ve Lojistik Yönetiminde İnovasyon

Şirketlerin teknolojiye yatırım yapma motivasyonları çok boyutlu bir hal alarak rekabetçi pazarlarda bir tercih olmanın ötesinde bir zorunluluk haline gelmiş durumda.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 2024 raporuna göre 1 liralık her yazılım yatırımının GSYH'de 2,5 lira değer yarattığı belirtiliyor.

DİJİTALE AYAK BASANLAR
Ana Şirket	Kurduğu Teknoloji Şirketi
Acıbadem Sağlık Grubu	Acıbadem Teknoloji
Akbank	AkTech Yazılım Teknolojileri
Albaraka Türk	Albaraka Tech Global
Aras Kargo	Aras Digital
Kuveyt Türk	Architecht
Cengiz Holding	CENiT Bilişim
DeFacto	DeFacto Teknoloji
Doğuş Holding	Doğuş Teknoloji
Eczacıbaşı Holding	Eczacıbaşı Bilişim
Garanti BBVA	Garanti BBVA Teknoloji
Boyner	Hopi
QNB Finansbank	IBTech
DenizBank	Intertech, NEOHUB
İGA	IST Systems
Vakıf Katılım	KFT Bilişim Sistemleri
KoçSistem	KoçDigital, Oneingage
LC Waikiki	LCW Digital
Limak Holding	Limak Teknoloji
Mercedes‑Benz Türk	Mercedes-Benz Tech Türkiye
Anadolu Grubu	MoneyPay
Pegasus Airlines	Pegasus Havacılık Teknolojileri, PIN Lab
PTT	PTT Teknoloji
Sanko Holding	RE&UP
Sabancı Holding	SabancıDx
Setur	SeturTech
Socar Turkiye	Socar Fiber, Millenicom
Türkiye İş Bankası	Softtech, İş Net, Maxitech
Kolin Holding	Su Bilgi Teknolojileri
OYAK	T1C3 Teknoloji ve Yazılım Geliştirme
Tav Havalimanları	Tav Technologies
Tük Ekonomi Bankası	TEB Arf Teknoloji
Türk Hava Yolları	Turkish Technology
VakıfBank	Vakıf Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri
Yapı Kredi	Yapı Kredi Teknoloji
Yıldız Holding	Yıldız Tech
Ziraat Bankası	Ziraat Teknoloji