Herkes 'sadık müşteri'nin peşinde...
Fatoş Bozkuş /INBUSINESS
Müşteri kraldır. Ama sadık müşteri daha da kraldır. İşte bütün iş bu sadık müşterinin etrafında dönüyor. Bugün sadakat (loyalty) ya da abone ekonomisi olarak adlandırılan sadık müşteri arayışının modern tarihi 18'inci yüzyıla kadar gidiyor. İlk olarak dükkan sahiplerinin sürekli müşterilerine bakır jetonlar (token) vererek bir sonraki alışverişi garantileme çabası olarak karşımıza çıkan abone ekonomisi, zamanla (pazarlama dehalarının da katkılarıyla) çok ciddi sadakat programlarına dönüştü. Hatta bugün artık neredeyse her şeye abone olarak yaşıyoruz (pardon tüketiyoruz). Türkiye'de ise abone ekonomisinin tarihi çok eski değil. 1992'ye gelene kadar hane olarak elektrik, su ve sabit hat alabilmek için abonelik gerekiyordu. 1992 yılında hayatımıza doğal gaz, 1993 yılında internet aboneliği girdi. Sonrasında ise peş peşe kurulan GSM operatörleri sayesinde bireysel abonelik kavramı ile tanıştık.
Günümüzde e-ticaretin gelişmesiyle abonelik ekonomisi daha da büyüyor. Bugün ise birçoğumuz çevrim içi yayın platformları, müzik, sesli kitap, eğitim, dijital medya, sağlık, yemek, spor hatta eş bulmak için bile bazı platformlara üye olarak aylık ödeme yapıyoruz.
Tabii bir de kutu abonelikleri var. Her ay evinize belli başlı ürünlerin gelmesini istiyorsanız; bunları da size abonelik ücreti karşılığında temin eden şirketler var. Abonelik temelli işletmelerin ürün ve hizmetler için belirlediği aylık ücret farklı olsa da genel olarak bakıldığında 7,90 liradan başlayan ücretler, eğitim ve yemek üyeliklerinde bin 500 liranın üzerine kadar çıkabiliyor.
KRİZE DİRENÇLİ İŞ MODELİ
Abonelik ekonomisinin tüketicilere sunduğu kolaylık ve fırsatların yanı sıra işletmeler açısından da olumlu getirileri söz konusu. Kullanıcılar küçük bir ücret karşılığında kaliteli bir deneyim yaşarlarken, uygulama geliştiriciler de sabit bir gelir kaynağı elde ediyor. Öyle ki Covid-19 salgını ekonomide bazı sektörleri zorlarken, araştırmalar abonelik temelli işletmelerin kriz karşısında daha dirençli olduğunu ve 10 şirketten 8'inin abone tabanını sürdürerek büyüttüğünü gösteriyor. Hatta araştırmalar dünya genelinde dijital abonelik pazarının 2019 -2025 yılları arasında yüzde 68 büyüme ile 2025'te 478,2 milyar dolara ulaşacağını gösteriyor. Çünkü uzmanlar abone temelli şirketlerin ürün bazlı emsallerinden geniş marjlarda ve daha iyi performans göstermesinin her sektörde bu modele geçişi hızlandıracağı görüşünde birleşiyor.
Bu nedenle abonelik sistemiyle çalışan şirket sayısı da her geçen gün artıyor. Nike'ın çocuk ayakkabılarındaki abonelik sistemi farklı örneklerden biri. Son dönemin en revaçta sosyal medya uygulaması ClubHouse da abonelik sistemi geliştirmek üzere çalışmaya başlarken, PTTAVM de bebek maması, bebek bezi, hızlı tüketim ürünleri gibi ürünlerde özel fiyatlarla müşterilerine ulaştırıyor.
Adjust Bölge Müdürü Ender Özcan, abonelik modelini en çok kullanan sektörler arasında sağlık ve fitness uygulamaları, dil öğrenimine yönelik eğitim uygulamaları, içinde haber, e-kitap ve çizgi roman gibi alt sektörlerin yer aldığı yayınlar ve müzik/video streaming gibi eğlence uygulamalarının bulunduğunu söylüyor. Özcan'a göre, Google Play Store'daki en popüler 225 uygulamanın yüzde 79'u ve App Store'daki 225 uygulamanın yüzde 49'u abonelik modelini kullanıyor.
PANDEMİ ÜYELİKLERİ ETKİLEDİ
Dünyada abonelik ekonomisinin büyümesinin öncüleri olarak salesforce.com, Amazon, Netflix gibi şirketler görülüyor. Ancak sonrasında abonelik iş modelleri farklı sektörlere de yayıldı. 2012'de kurulan, dünyada tıraş bıçağı aboneliği işini başlatan ve 2016'da Unilever'e 1 milyar dolara satılan Dollar Shave Club'ın başarı hikayesi hala anlatılır. Türkiye'de ise hayatımıza abonelik modeliyle giren en eski hizmetlerden biri spor salonu üyelikleri. Şimdilerde ise pandemiye uyumlu bir şekilde spor için online üyelikler öne çıkıyor.
EVDE İZLEMEYİ SEVDİK!
Pandemide izole yaşantı dijital video akış platformlarına ilgiyi de artırdı. BluTV, puhutv ve Netflix'in ardından hayatımıza son olarak Exxen ve Gain dahil oldu. Reklamlı ve reklamsız iki versiyonlu abonelik modeliyle hayata geçen Exxen şu anda en merak edilen dijital video akış platformu. Platformun sahibi Acun Ilıcalı'nın hedefi abone sayısına göre kendi içeriğini dönüştürmek. Günde 6-7 taze içerik koyulan Exxen, Amerika'da ise Türk dizi platformu olarak faaliyet gösterecek.
KUTU ABONELİK ÇEŞİTLERİ ARTIYOR
HEDİYE KUTUSU: Kutu aboneliği modelinin dünyada geçmişi oldukça eski olsa da Türkiye'de tarihi 2014 yılına dayanıyor. Bu alandaki ilk şirketlerden biri bikutumutluluk.com size belli bir bedel karşılığında her ay sürpriz bir hediye gönderiyor.
KİTAP KUTUSU: 'Bir kutu kitap' okumayı seven ve ne okuyacağını seçmek istemeyenler için kurulmuş bir sosyal girişim.
AKTİVİTE KUTUSU: Ebeveynler bilir, çocuklarla yapacak aktivite bulmak oldukça zordur. Pakolino da bu ihtiyaçtan doğmuş bir abonelik temelli bir şirket. 3-7 yaş arası çocuklar için aktivite kutularını evinize gönderiyor.
KUTUDA SANAT VAR: 2017'de herkesin içindeki sanatçıyı ortaya çıkarmak için kurulan 'Kutuda Sanat Var' da ise abone olan kişilere iki ayda bir profesyonel sanat malzemeleri ve çeşitli birçok sürpriz bulunan bir kutu gönderiliyor.
YEME İÇME KUTULARI: Fitkutu öğün aralarında sağlıklı atıştırmalıklara ihtiyaç duyanlara yönelik ürünler sunuyor.
HER HAFTA TAZE ÇİÇEK: LIM Flowers, haftada bir ya da iki kez evinize taze çiçek kutuları getiriyor. Abonelik ücreti ise çiçeklerin boyutuna göre değişiyor.
YILDA YÜZDE 20'YE YAKIN BÜYÜYOR
Abonelik Ticareti Derneği (SUBTA) tarafından 2019'da yayınlanan araştırmaya göre, e-ticaret abonelik pazarı, son beş yılda yıllık yüzde 17,33 oranında büyümüş. Ayrıca DTC (Direct-to-Consumer) yani Üreticiden Tüketiciye Doğrudan Satış" konseptli markaların dörtte üçünün 2023 yılına kadar abonelik sunacağı ve küresel e-ticaret aboneliklerinin toplam pazar payının yüzde 18'ini oluşturacağı tahmin ediliyor.