Krize, yatırımla meydan okudular...

Türkiye'nin en büyük holdinglerinin bir ayakları gazda, diğeri frende...

Feride Cem / INBUSINESS

Bugüne kadar sayısız kriz atlatan Türkiye'nin önde gelen holdinglerinin patronları, kriz yönetiminde ne kadar mahir olduklarını 2020'de tüm dünyaya net bir şekilde gösterdi. Dünyanın dev ekonomilerinde büyük çalkantılara neden olan pandemide hızlı aksiyon alan Türk patronlar, yatırım ve üretimden vazgeçmenin, frene sert bir şekilde basmanın büyük hata olduğunu biliyordu. Soğukkanlılıklarını hiçbir koşulda kaybetmeyen patronlar, krize yatırımla meydan okudular. Çünkü geçmişte elde ettikleri tecrübeler onlara "Durursan kaybedersin" diyordu... Covid-19 pandemisi nedeniyle son derece zorlu koşullarda holdinglerini ve dolayısıyla ekonomiyi de ayakta tutmaya çalışan iş insanlarının ortak görüşü ise şöyle: "Elbette bu, geçmiş dönemlerde yaşadığımız krizlere hiç benzemiyordu. Maalesef bizler iş yaşamımız boyunca çok sayıda darbe, muhtıra, yüksek enflasyon, devalüasyon, yüksek faizler, ambargo ve siyasi kaoslar gördük. 70 sente muhtaç olduğumuz yıllar oldu. Öyle günler oldu ki ürettiğimiz ürünleri taşıyacak kamyon bulamadık, çünkü ülkede benzin yoktu… Ama pandemi yaşadıklarımızın hiçbirine benzemiyordu, ilk defa bir virüs salgını tüm dünyayı etkisine aldı. İşte bu noktada geçmiş tecrübelerimiz dayanıklılığımızı artırdı. Özellikle Avrupalı sanayiciler gözlerine ışık tutulmuş tavşan gibi kalırken, biz hızla aksiyon aldık. İş yapış biçimlerimizi değiştirdik. Üretimde yeni modelleri hızla hayata geçirdik. El birliği ile ülkemizi eski parlak günlerine kavuşturmak için üzerimize ne düşüyorsa yaptık…"

YOL HARİTASI HAZIR

Yeni yıla gemiyi limana hasarsız ulaştırmanın haklı gururu ile giren patronların 2021 yol haritaları ve stratejileri hazır. Elbette yeni yılda kendilerini dikensiz bir gül bahçesinin beklemediğini biliyorlar. Ancak pandemi etkisinin yılın ilk yarısının sonlarına doğru hafiflemesi beklentisi, güçlü ortak bir öngörü olarak öne çıkıyor. Bu da onların motivasyonunu hayli artırıyor. Aşılama ile birlikte salgının ekonomi üzerinde yarattığı baskının hafifleyecek olması beklentisi ise her geçen gün kuvvetleniyor. Nisan ve mayıs ayları ise aşılamanın etkisinin somut olarak görülecek olması nedeniyle umutların en fazla bağlandığı tarihler olarak görülüyor. Yılın ikinci yarısıyla birlikte ise ekonomide yukarı yönlü çıkışın başlaması bekleniyor. Yani patronlar yelkenlerini umutlarla doldurmuş olarak yola çıkmış durumda.

GAZ VE FREN

Bu beklentilerle yol haritasını hazırlayan patronların bir ayağı gazda bir ayağı ise frende olacak. Yatırım planlarını sağlam bir zemine oturtmanın hesabını yapan iş insanları, 2022 ve sonrası için bu yıl güç toplamaya odaklanacak. Pandemide aşı etkisiyle birlikte tüm dünyada toparlanma başlayacağına işaret eden iş insanları, küresel ekonomideki görülecek toparlanma ihtimaline karşı ise hazır bekliyor. İşte Türkiye ekonomisine yön veren 10 holdingin 2021 stratejileri ve yol haritası…

ANADOLU GRUBU: TÜKETİCİYİ TAKİP EDECEĞİZ

Pandemi ve beraberinde büyüyen ekonomik sorunların hem ülkemizde hem de dünya düzeninde büyük değişimleri tetikleyeceği öngörüsünde bulunuyor Anadolu Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Tuncay Özilhan. Dokuz sektörde faaliyet gösteren ve geniş bir coğrafyaya yayılmış bir yapı olduklarına vurgu yapan Özilhan, bu sektörlerin her birinin pandemiden farklı etkilendiğine dikkat çekiyor. Şirketlerin yeni dönemde yatırım ve üretim stratejilerini, iş yapış şekillerini baştan aşağı gözden geçireceğini dile getiren Özilhan, "Sadece tüketicide değil, tüm değer zincirinde davranış değişiklikleri gözlemlenebilir. Bu sebeple bir yandan da yeni ihtiyaç alanları, bunlara yönelik ürünler ve yine bunlarla ilgili iletişim ve satış kanalları ortaya çıkacak. Yeni tüketim trendleri oluşacak. Tüketici davranışlarını, hiç olmadığı kadar yakından takip etmemiz ve kendimizi buna göre şekillendirmemiz gerekiyor." diyor. Özilhan, büyümeyi sürdürme arzularına vurgu yapıyor: "Bir süre daha temkinli ve aciliyeti olmayan yatırımları uzun zamana yayan bir bakış açısıyla ilerleyeceğiz. Fakat başta sağlık, perakende, tarım, içecek gibi hizmet alanlarımızda yatırımlarımızı yapıyoruz. Dijitalleşme ve finansal disipline odaklanarak önceliklerimizi belirliyoruz. 2021'de en önem verdiğimiz başlıklardan biri de operasyonel karlılık ve serbest nakit akışı sağlamak üzere etkin ve temkinli bir finansal yönetim olacak. Uzun yıllardır alt yapısını oluşturduğumuz dijital dönüşüm ve sürdürülebilirlik de önemli başlıklarımızın başında gelecek."

TOSYALI HOLDİNG: AFRİKA'DA YATIRIMA DEVAM

"Uzun zamandır yürüttüğümüz yatırımlarla bu zorlu döneme sektörde en hazırlıklı yakalanan şirketler arasında başı çektiğimizi söyleyebilirim." Bu sözler Tosyalı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Fuat Tosyalı'ya ait. Türkiye'nin küresel demir-çelik üreticisi olarak, 3 kıtada, 25 iştirak ve 10 bine yakın çalışanla büyümeye devam ediyor. 2020'de 4,2 milyar dolar ciroya ulaştıklarını dile getiren Tosyalı, "Yaklaşık 100 ülkeye Türkiye'nin çeliğini ihraç ediyoruz. 2021 yol haritamızda ise üç ana başlık bulunuyor; yatırım, küreselleşme ve sürdürülebilirlik" diyor. En büyük motivasyonlarının ülkeye daha fazla fayda sağlamak olduğuna işaret eden Tosyalı, ekliyor: "Hedefimiz daha fazla yatırım, üretim ve istihdam…"

Tosyalı, İskenderun'da başladıkları çelik yatırımı ile ilgili şunları anlatıyor: "Yaklaşık 1 milyar dolarlık yatırım planladığımız tesis devreye girdiğinde yıllık 1 milyar dolarlık ithalatı ikame edecek. Bin kişilik doğrudan istihdam yaratacak." Yurt dışında da yatırımlarına hız kesmeden devam ettiklerini söyleyen Tosyalı Grubu için Cezayir yatırımının ayrı bir yeri var. İlk adımı Cezayir üzerinden attığı Afrika, Tosyalı'nın büyümek istediği bir bölge. Bu kapsamda Cezayir'den sonra holdingin ikinci durağı Senegal oldu. Senegal'in ardından da yeni yatırım noktası olan Angola'da, yatırıma başladıklarını söyleyen Fuat Tosyalı, devler ligine girmeye kararlı: "2021'de, fiili üretimimize ek olarak, İskenderun'da devreye girecek 4 milyon ton ve Cezayir'de 2,5 milyon ton yassı çelik kapasitesiyle birlikte yıllık 10 milyon tonu aşkın bir üretim kapasitesine sahip olacağız.

KALYON HOLDİNG: 2021'DE HIZ KESMEYECEĞİZ

Kalyon Holding Yönetim Kurulu Başkanı Cemal Kalyoncu, 2020'ye ilişkin "35 bin kişiye ulaşan çalışan sayımızı artırdık. Çok büyük yatırımları ve projelerimizi takvimine uygun şekilde ilerlettik" diyor. Holding'in 2020'de öne çıkan yatırımlardan biri, yenilenebilir enerjiyi tümüyle yerli imkanlarla üretmek için kurduğu Kalyon Güneş Teknolojileri Fabrikası oldu. 400 milyon dolar yatırımla ağustosta üretime başlayan fabrika, bin 400 kişiye istihdam sağlıyor. 1 milyar dolar yatırım ile kurulacak Karapınar GES, bin megavat kurulu güce sahip olacak ve tamamlandığında iki milyon kişinin evsel elektriğini tek başına üretecek. 398 kilometre uzunluğundaki Kuzey Marmara Otoyolu Projesi'ni zamanında tamamlayan holding, Avrupa-Asya bağlantısının omurgası olan bu yeni hattı hizmete açarak ülke ekonomisine büyük katkı sundu. Diğer yandan Kuzey Ege Otoyolu'nun tamamını da 2020'de açan Kalyon'un Türkiye'nin en büyük ulaşım projelerinin başında gelen İstanbul Havalimanı projesinde ise yatırımları planlandığı şekilde devam ediyor. 2021 için daha iyimser ve umutlu olduklarını söyleyen Cemal Kalyoncu, yeni yatırımlar konusunda hız kesmeyeceklerini ifade ediyor: "Salgının etkilerinin yavaşlamasıyla birlikte ekonominin yeniden hareketleneceğini ve ülkemizin hızlı bir toparlanma ikliminde, yeni fırsatları değerlendiren bir çizgide bu süreçten çıkacağını öngörüyoruz. Yatırımlarımıza planlandığı şekilde hem yurt içinde hem de yurt dışında hız kesmeden devam edeceğiz. 2021'de istihdamda yaklaşık yüzde 10 büyüme öngörüyoruz."

KİBAR HOLDİNG: START-UP'LAR RADARIMIZDA

2021'in bir dengelenme ve toparlanma yılı olacağını söylüyor Kibar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ali Kibar. Otomotiv devi Hyundai Motor Company ile çeyrek asırdır sürdürdüğü stratejik işbirliğindeki yüzde 30'luk hissesini Güney Koreli ortağına devreden Ali Kibar, bu dengelenme döneminde farklı iş kollarına yatırım yapacağı mesajını veriyor: "Bazı sektörlerde konsolidasyon, bazılarında ise değerlendirme süreçlerimiz var. Amacımız yeni iş modelleri yaratarak, geleceğin profesyonellerine ulaşmak, Z Kuşağı'nın beklentilerine yanıt vermek, girişimcilik ruhunu desteklemek. Bunun yanında bazı sektörlerde mevcut varlığımızı daha da küreselleştirecek ciddi adımlar atacağız. 2021'de de ana gündemlerinin nasıl şekillendiği konusunda ise şu değerlendirmeyi yapıyor: "Gündemimiz, ihracat hacmini istikrarlı bir şekilde korumak ve stratejik pazarlara odaklanmak. Tüm faaliyetlerimizi sürdürülebilirlik ekseninde şekillendirmeye devam edeceğiz. Bir diğer önemli nokta ise pandemi döneminde önemi bir kez daha net bir şekilde anlaşılan dijitalleşme. Bu yıl dijitalleşme için 100 milyon lira bütçe yarattık." Türkiye'de sektörün öncüsü, folyo üretim kapasitesiyle Avrupa'nın en büyük üç üreticisinden biri konumunda olan Assan Alüminyum'un 70'ten fazla ülkeye ihracat gerçekleştirdiğini hatırlatan Kibar, bu alana yatırım planları olduğunu anlatıyor: "Alüminyum tarafında organik büyüme devam ediyor. 2022'de devreye almayı planladığımız 60 milyon dolarlık bir yatırım projeksiyonumuz bulunuyor. Enerjide stratejik iş birlikleriyle hacimsel genişleyebiliriz.

SANKO HOLDİNG: ENERJİ YATIRIMLARI GÜNDEMDE

2020'de pandeminin tüm sektörlerde iş yapış biçimlerini baştan ayağa değiştirdiğine vurgu yapıyor Türk sanayisinin duayen isimlerinden SANKO Holding Kurucu Başkanı Abdulkadir Konukoğlu. Her şeye rağmen 2021'e daha umutlu baktıklarını söyleyen Konukoğlu, "Elbet bu da geçecek, 2021 için daha pozitifim.Ülkemize ve ülkemizin geleceğine güveniyoruz" diyor. Her sektörde kendi kendine yeten bir ülke olmak için çalışmanın önemine işaret eden tecrübeli sanayici, bu noktada iş insanlarına da büyük sorumluluklar düştüğünü anlatıyor. 2020 için planladıkları yatırımların yüzde 95 gibi önemli bir kısmını realize ettiklerini anlatan Konukoğlu, bunun işlerin devamı için büyük önem taşıdığı görüşünde: "Bu bizim için gerçekten vazgeçilmez bir durum. Elimize para geçerse biz hemen bir üretim tesisi kurarız. Sanayicilik süreklilik ister. Tesisini yenilemeyen yatırım yapmayan patron zarar eder. Bu nedenle önümüzdeki yıl da ara vermeden yatırıma devam edeceğiz." Sıfırdan yatırımın ise 2021'in ikinci yarısından itibaren daha fazla konuşulmaya başlanacağını söyleyen Abdulkadir Konukoğlu, "Aşının uygulanmaya başlamasıyla alınan sonuçlar ekonomide de moralleri yükseltecek. Morali yükselen iş insanları yeniden yatırımı konuşmaya başlayacak. Aşıyla birlikte alınacak olumlu sonuçlar, iş dünyasını harekete geçirecektir. Bizim için de özellikle enerji sektöründeki yatırımlarımız gündemimizde olacak. Aklımızda yeni yatırımlar var. Elbette bu günler geçecek, moralsiz değiliz. Önümüz açık" görüşünü dile getiriyor.

AKSOY HOLDİNG: BİZİM İÇİN SİNDİRME YILI

Akaryakıt dağıtımı, enerji, turizm ve gayrimenkul olarak dört ayrı sektörde faaliyet gösteren Aksoy Holding'in Başkan Yardımcısı ve CEO'su Batu Aksoy, 2021'e temkinli bir iyimserlikle girdiklerini söylüyor. Holdingler için sektör çeşitliliğinin önemini dile getiren Aksoy, akaryakıt perakendeciliği ve turizmde yaşadıkları büyük kayıpları enerji sektöründe güçlenen konumlarıyla telafi ettiklerine dikkat çekiyor: "28 yıldır faaliyet gösteren otelimiz Conrad İstanbul Bosphorus'ta böyle bir dönem yaşadığımızı hiç hatırlamıyorum. Neyse ki aralıkta tekrar yüzde 45-50 dolulukları yaşadık." Bu yılın yanı sıra 2022 ve 2023'ün toparlanma ve sindirme yılı olacağını söyleyen Aksoy, bu dönemin önemine vurgu yapıyor: "Bu dönem iş dünyasına bilançolarını düzeltme ve yeni yatırımlar için güç toplama fırsatı verecek. 2022 ile yatırıma daha hazır hale gelineceğini düşünüyorum." Grup olarak enerjiye çok ciddi bir yatırım yaptıklarını hatırlatan Aksoy, "Ortaklarımızla beraber son beş yılda ülkemize yaptığımız yatırımların toplamı 1,5 milyar euroyu geçti" diyor.Akaryakıt perakendeciliği yatırımlarının toplamının 1 milyarı geçtiğini anlatan Aksoy, 40 yeni satış noktası açarak istasyon sayılarını bin 70'e çıkardıklarına vurgu yapıyor. Holding, madeni yağ satışında ise Ortadoğu ve Kuzey Afrika pazarının yanı sıra Batı Afrika'da Nijerya'da iştirak kurarak pazara germeyi gündemine almış. Holdingin nitelikli gayrimenkul yatırımları kapsamında Bodrum Tilkicik Koyu'nda hayata geçirdiği The Ritz-Carlton Residences projesinde ise satışlar yüzde 50'ye ulaşmış.

AKFEN HOLDİNG: FIRSATLARI KULLANACAĞIZ

2021'in geride bıraktığımız yıldan her anlamda çok daha iyi olacağına yönelik beklentisinin yüksek olduğunu söyleyen Akfen Holding Yönetim Kurulu Başkan Vekili ve CEO'su Selim Akın, pandeminin etkilerinin azalacağını öngördüğünü ifade ediyor. Akın, "Türkiye'de tamamı yerli ve yenilenebilir kaynaklardan oluşan 706 MW'lık enerji üretim portföyüne ulaştık. Öncelikli büyümemiz burada oluşacak. Bununla birlikte Kastamonu'ndaki açık ocak bakır madenimizde toparlanma ve yükseliş öngörüyoruz. Ayrıca ithalat ve ihracat hareketliliği bakımından Mersin Limanı'nda da büyüme bekliyoruz. Mevcut işlerimizde Yeni Normal'e uyum sağlayarak, ortaya çıkan fırsatları da kullanarak, büyüme alanlarını geliştirmeyi hedefleyeceğiz" diyor. Yeni yatırım için yılın ikinci, hatta üçüncü çeyreğinin başını görmek gerektiğini ifade eden Akın, normalleşme beklentisine vurgu yapıyor: "Çünkü nasıl bir dünya olacak, dünya nasıl şekillenecek, hangi sektörler öne çıkacak, hangilerine yatırım yapılacak bunlar yeni yatırım kararında belirleyici unsurlar olacak. Bakış açımız dünya ve Türkiye piyasa gelişmelerine bağlı. İkinci çeyrekte daha net bir bakış açımız olacaktır. Herkes hızlı toparlanma için çok istekli ve arzulu. Ancak bu durum aşılama çalışmalarına bağlı. İlk üç aydaki çalışmalar salgının kontrol edilebilir olacağını ilan ederse, her alanda süratle toparlanma olacaktır. 2021'de biraz daha normalleşme yaşayacağız ve bu durum büyüme, enflasyon ve cari açığı pozitif yönde etkilerken, 2021'i daha olumlu kapatacağımızı öngörüyorum."

NG GRUBU: ÖZ SERMAYE İLE BÜYÜME

Bünyesinde seramik, porselen, turizm ve makine yatırımları bulunan NG Grubu, hiçbir koşulda yatırıma ve üretime ara vermiyor. NG Grup Yönetim Kurulu Üyesi ve NG Kütahya Seramik Yönetim Kurulu Başkanı Erkan Güral, 2020'de pandemiye rağmen yer aldıkları sektörlerin gelişimine yönelik adımlar atmayı sürdürdüklerine vurgu yapıyor. Herkesin yatırımda frene bastığı pandemi döneminde bile 450 milyon liralık yatırımla Sapanca'da ikinci otellerini hizmete aldıklarını söyleyen Güral, yeni yıla da dev bir yatırımla girdiklerini anlatıyor: "NG Kütahya Seramik olarak 8'inci fabrikamızın temellerini attık. Öz sermayemizle yaklaşık 2 milyar liralık bedel ile Kütahya'da gerçekleştirilecek yeni yatırımımızı 2021'de olgunlaştıracağız. İlk etabını 29 Ekim 2021'de devreye alacağımız tesiste 300 kişiye istihdam yaratacağız. Tamamlandığında ise istihdam sayımız bine çıkacak. NG Kütahya Seramik olarak yurt içi ve dışından artan talep ve ülkemize olan güvenimizle yeni yatırımımızı şekillendirdik. Üç yılda, üç etapta tamamlayacağımız fabrikamızda Endüstri 4.0 teknolojisini kullanacağımız için daha çok mühendise ihtiyacımız olacak. 110 bin metrekarelik kapalı alanda, günlük 22 bin metrekarelik kapasiteyle üretim yapacak olan fabrikamız, kapasitemizi yaklaşık yüzde 70 oranında artıracağız. Yeni fabrika yatırımımızın yanı sıra, Antalya'da yapımı devam eden yeni otelimizi mart ayında tamamlayarak nisan ayında hizmete sunacağız. Toplam 500 milyon liralık bir yatırıma sahip olan otelimizin inşaatının son aşamasındayız."

ALTINBAŞ HOLDİNG: RAFİNERİDE YATIRIM PLANI

Başta kuyumculuk olmak üzere akaryakıt dağıtım, finans, lojistik ve eğitim gibi farklı sektörlerde faaliyet gösteren Altınbaş Holding Yönetim Kurulu Başkanı İmam Altınbaş, Türkiye'nin yavaş yavaş eski parlak günlerine döneceğini söylüyor: "Dinamik ve üretim gücü yüksek bir ülkeyiz. Genç nüfusumuz ise en büyük avantajımız. Türkiye büyük bir ülke, pandemi etkisiyle ekonomide oluşan kayıpların telafisi için biz de üzerimize düşen her şeyi yapmaya hazırız. Nisandan sonra ekonomide toparlanma bekliyoruz" görüşünü dile getiriyor. Hükümetin pandemi döneminde yatırım yapana ve üretene büyük destek verdiğini söyleyen Altınbaş, "Bu destek istihdamın korunmasında firmalara önemli bir katkı sundu" diyor. Holdingin amiral gemisi mücevherat işinin pandemi kısıtlamalarından olumsuz etkilendiğini anlatan İmam Altınbaş, "Biz sektör olarak satışlarımızın önemli bir kısmını hafta sonları yaparız. Hafta sonu sokağa çıkma kısıtlamasının olması ciddi satış kaybına neden oldu. Ayrıca akşamları 8'den sonra AVM'lerin kapalı olması da satışlara ciddi darbe vuruyor" diyerek bu konudaki sıkıntılara dikkat çekiyor. Buna rağmen yatırım isteklerinin sürdüğünü anlatan Altınbaş, özellikle rafineri işlerine yatırım yapmanın kendileri için taşıdığı öneme vurgu yapıyor. "Orayı büyütmek istiyoruz" diyen Altınbaş, ekliyor: "Burada ciddi bir potansiyel var. Rafinerimiz atık da işliyor. Yabancıların hakim olduğu bu pazarda yatırım yapmak ülkemiz için de büyük önem taşıyor. Önceliğimiz mevcut işlerimizi büyütmek ve eski büyüme hızına ulaştırmak."

ZORLU HOLDİNG: İSTİKRARA KAVUŞMA YILI

Pandemiyle birlikte üretime, yatırıma, insana ve topluma güncel bir pencereden bakılması gerektiğini söyleyen Zorlu Holding CEO'su Ömer Yüngül, "Yaşadıklarımız iş dünyasına bugün artık paydaş odaklı bir sürdürülebilir büyüme modeline geçilmesi gerektiğini gösteriyor" diyor. 2021'de Zorlu'yu geleceğin akıllı dünyası için katma değerli servisler üreten bir küresel grup haline getirecek stratejik adımları güçlendireceklerini söyleyen Yüngül, "Bu anlayışla, sürdürülebilirliği bir iş yapış şekli haline getirerek, akıllı ürünlerden akıllı ev ve şehirlere uzanan 360 derecelik bir vizyonla akıllı yaşamı harekete geçirecek yatırımlar yapmayı sürdüreceğiz" diyor. 32 bini aşkın çalışanlarının olduğunu kaydeden Yüngül, şöyle devam ediyor: "Tedarikçileri, iş ortaklarımızı ve diğer paydaşlarımızı da işin içine kattığımızda neredeyse 80 bini bulan bir istihdam ağı demek bu. 2021'de işlerimizi büyütürken istihdam ağımızı da geliştirmeyi sürdüreceğiz. Beş ana faaliyet alanımızda işimizi geliştirmek için bu sektörlere düzenli yatırım yapıyoruz. Her yıl ortalama 2 milyar TL yatırım yapıyoruz. 2021'de yatırımlarımız devam edecek. Grup olarak her yıl, Türkiye'nin büyümesinin 10 puan üzerinde büyüme hedefimiz var. Teknolojinin yaşamı iyileştirici gücünü kullandıklarını ve işlerinin merkezine sürdürülebilirliği yerleştirdiklerini söyleyen Yüngül, "Beş ana sektörümüzü de, finansal ve finansal olmayan varlıklarımızı da sürdürülebilir bir şekilde yöneten; kurumsal yönetim, çalışanlar, yerel ekonomi ve toplum ile çevre gibi alanlarda değer yaratacak şekilde yapılandırıyoruz" diyor.