Dönüştürülmüş Şıklık...

Pınar Çelik / INBUSINESS

Siz hiç pet şişeden yapılmış bir ceket giydiniz mi? Buna cevabınız hayırsa o kadar da emin olmamalısınız. Eğer tercih ettiğiniz markanın, geri dönüştürülebilir ürünlerden bir koleksiyonu varsa büyük bir ihtimalle giydiniz. Çünkü okyanusların baş belası pet şişeler, tekstil sektörünün geri dönüştürülebilir ürünleri arasında bir hayli popüler. Sadece pet şişe değil, bugünlerde kullanılmış tekstil ürünleri de yeni koleksiyonların gözdesi. Hem de tüketicinin tercihlerinin bu yönde olması sebebiyle…

Yıllardır çok uzak bir gelecek, ütopik bir hikaye gibi görünen iklim değişikliğinin etkilerini maalesef yoğun bir şekilde hissettiğimiz, bu gerçeklik içinde yaşamaya artık resmen başladığımız günlerden geçiyoruz. Belki bir süredir zaten yaşıyorduk ama pandeminin de etkisiyle iklim değişikliğinin yarattığı sorunların daha çok farkındayız.

Bugün pek çok şirket sürdürülebilirlik alanında ardı ardına yeni projeler geliştirse de sektör, yılda 1.2 milyon ton karbon emisyonuna neden oluyor. Her yıl çöpe giden kullanılmış giysi hacmi 15 milyon tona ulaştı. Tekstil ürünlerinin yüzde 85'inin geri dönüştürülememesi bu alandaki hassasiyeti daha da öne çıkarıyor. Tekstil sektöründe tüketicilerin dikkatini çekmek isteyen markalar, sürdürülebilir moda akımının bir parçası olmak için artık daha çok çalışıyor. Moda markalarının atıkları geri dönüştürerek ürettiği malzemelerden elde ettiği koleksiyonlar giderek yaygınlaşıyor. Başka bir ifadeyle bilinçli tüketiciler, moda endüstrisini geri dönüşüme zorluyor.

YENİ KRİTER

İstanbul Hazır Giyim Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) verilerine göre Türkiye'de organize hazır giyim pazarı 2019'da 120 milyar liralık büyüklüğe ulaştı. Bu hacim içinde organik ve sürdürülebilir ürün oranı yaklaşık yüzde 5. Dünyada kullanılan tekstil ürünlerinin yüzde 95'i giyilebilir durumda olmasına rağmen sadece yüzde 20'si geri dönüştürülüyor ya da yeniden kullanılıyor. Ancak son dönemde markaların ve tüketicilerin satın alma kararlarında sürdürülebilir üretim öne çıkınca üreticilerin de bu ürünlere geçişi, tercihlerine kalmayacak gibi görünüyor. İHKİB Başkanı Mustafa Gültepe, "Bazı küresel markalar 2030'a kadar tüm tedariklerini sürdürülebilir ürünlerden sağlayacaklarını ilan etti" diyor. Dolayısıyla dünyanın hızla içine dahil olduğu sürdürülebilir moda kavramı Türkiye'yi de çoktan etkisi altına aldı.

TÜRK MARKALARI DÖNÜŞÜYOR

Orka Holding Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Orakçıoğlu son beş yıldır sürdürülebilir koleksiyonlar üzerinde çalıştıklarını ve Giresun'daki iki fabrikalarında daha az kaynak tüketimine ve karbon salınımını düşürmeye özen gösterdiklerini söylüyor. Orka Holding pet şişelerin iplik haline getirilmesiyle dokunan kumaşlardan ürettiği takım elbise ve ceketlerini ilk defa 2020-21 Sonbahar/Kış koleksiyonunda tüketicilere sundu. Orakçıoğlu'nun hedefi 2025'e kadar koleksiyonlarının yüzde 80'inin 'sürdürülebilir' olması.

Yaşama Saygı Manifestosu ile bu konuya verdikleri önemi lanse eden Koton da hızla koleksiyonlarını doğa dostu hale getiriyor. Better Cotton Initiative üyesi ilk Türk markası olan Koton, bu yılın sonunda tüm pamuklu ürünlerinin yüzde 10'unu BCI standartlarına uygun hale getirecek. Beş yıl içinde de bu rakamı yüzde 60'a çıkaracak.

Koton Yönetim Kurulu Üyesi ve Sürdürülebilirlik Komitesi Başkanı Gülden Yılmaz, "Yaşama Saygı Manifestomuz ile dünyaya, topluma, insana ve işe saygı esasıyla sürdürülebilirlik yolculuğumuzdaki gelişim aşamalarımızı tüm paydaşlarımızla paylaşmayı taahhüt ediyoruz. Yeni döneme Better Cotton Initiative üyeliği ile girmemiz ise bu yoldaki kararlılığımızın önemli bir göstergesi'' diyor.

PET ŞİŞE VE PLASTİK ATIKLAR

Geçen yaz sezonunda 'Geleceğe Nefes Aldır' projesi ile geçiş yaptığı sürdürülebilirlik atağı kapsamında kullanılmış mayo ve bikinileri geri dönüştürmek üzere toplayan Penti aynı zamanda üretim tesislerinde de atıkları ayrıştırarak tehlikeli, tehlikesiz ve geri dönüştürülebilir olarak kategorize etti.

2019'da önceki yıllara göre atık miktarında azalma sağlayan Penti, geri dönüşüme gönderilen plastik atık miktarında artış elde ederek 58 ton plastik atığı geri dönüşüme gönderdi. Marka, doğada atık halde bulunan bir milyon adet pet şişeyi ve beş tondan fazla endüstriyel naylon atığını geri dönüştürerek 'Değişime Varım' isimli bir koleksiyon hazırladı. Konvansiyonel polyester ve polymid malzemeler yerine Repreve ipliklerinin (plastik şişeler dahil geri dönüştürülmüş malzemelerden üretilen iplik) kullanıldığı koleksiyon; yüzde 45 daha az enerji, yüzde 20 daha az su ve yüzde 30 daha az emisyon katkısı sağlamış oldu. Penti, önümüzdeki üç yıllık dönem için hazırlamış olduğu sürdürülebilirlik programında geri dönüştürülmüş ürünlerin yanında, çevreye duyarlı kumaşlardan yapılmış koleksiyonlar ve uzun ömürlü kullanıma uygun özellikte ürünleri de tüketicileri ile buluşturacak. Penti Giyim CEO'su Mert Karaibrahimoğlu, çevre dostu, sürdürülebilir ve küresel normlara uygun yapılan üretimlerin aynı zamanda yüksek katma değerli ihracatın da önünü açacağını, birçok ülkenin bu yönde üretimi desteklediğini ve sürdürülebilirliğe katkı sağlayan ürünleri tercih ettiğini de sözlerine ekliyor.

PET ŞİŞEDEN İPLİK

Sürdürülebilir moda elbette sadece tekstilcileri değil bu alanda çalışan üreticileri de etkiliyor. Form Düğme, Hindistan'dan getirdiği Hindistan cevizlerini, Ekvador'dan getirdiği korozoları (palmiye çekirdeği) ve ülkemizin en önemli tarım ürünlerinden biri olan pamuğu düğmeye dönüştürerek dünya devlerine ihraç ediyor. Üstelik Ar-Ge çalışmalarına da aralıksız devam eden şirket en son Karadeniz'den getirdiği fındık kabuklarını öğüterek düğme haline dönüştürmeyi başardı. İspanya, İngiltere, İtalya, Romanya, Almanya, Hindistan, Fas, Çin ve Bangladeş gibi ülkelere doğal hammaddelerden ürettikleri sürdürülebilir ürünleri ihraç ettiklerini dile getiren Oktay, H&M, Tommy Hilfiger, Zara, Mango, Massimo Dutti, Ted Baker, River Island, Next, Scotch&Soda, Marco Polo ve Daniel Hechter gibi tekstil markalarına özel üretimler gerçekleştirdiklerini de sözlerine ekliyor.

Sürdürülebilir tekstil ürünleri için yatırım yapan bir başka şirket ise Kipaş Holding. 2019'da Hong Kong merkezli Unifi Asia Pacific ile Repeve iplik üretimi konusunda anlaşma sağlandı. Kipaş Holding Yönetim Kurulu Başkan Vekili aynı zaman da İstanbul Tekstil Hammadde İhracatçıları Birliği Başkanı Ahmet Öksüz, kullanılmış pet şişelerden kumaş ürettiklerini söylüyor. Öksüz, "2019'da 180 milyon pet şişenin geri dönüşümünü sağladık" diyor. Sürdürülebilir ve katma değerli ürünleri ön planda tutarak yılda 80 milyon metre kumaş ve 120 bin ton iplik üretimi yaptıklarını kaydeden Öksüz, ürünlerin yaklaşık yüzde 80'ini 48'i aşkın ülkeye ihraç ettiklerini de sözlerine ekliyor.

Kıvanç Tekstil de bu işe başlayan bir diğer üretici. Kıvanç Tekstil Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Zeki Kıvanç, Hindistan merkezli entegre polyester elyaf üreticisi Reliance Industries Limited ile işbirliği yaptıklarını belirterek, "Pet şişe atıklarından elyaf üretiyor, bunu önce ipliğe, sonra da kumaşa dönüştürüyoruz. Bu üretim tekniği ile karbon ayak izi üretimimiz yüzde 30 azaltılıyor, üretimde kullanılan suyun yüzde 90'ı ise dönüştürülüyor" diyor.

STAR ETKİSİ

Ünlülerin de gündeminde bu kavram var. Gwyneth Paltrow, kurduğu Goop isimli platformda organik malzemelerden yapılmış ürünler satıyor, eğitimler veriyor. Bir yandan da sürdürülebilirlik projelerini 'Goop Lab' isimli televizyon programında paylaşıyor. Emma Watson doğal kumaş, bitkisel boya ve geri dönüşebilir kıyafetler konusunda çalışmalarda bulunuyor.

Pazarlama uzmanı Prof. Dr. Kitty Koelemeijer, mevcut genç nesiller arasında ikinci el eşyaların kabul gördüğünü söylüyor ve bu ürünlere başkasının eşyası olarak bakmadıklarına dikkat çekiyor. Koelemeijer'e göre moda şirketlerinin ikinci el pazarına yönelmesinin diğer bir nedeni sürdürülebilir moda anlayışına katkıda bulunmak.

ORGANİK KOLEKSİYONLAR

H&M:

2020 itibarıyla, H&M'de kullanılan pamuğun yüzde 100'ü organik, geri dönüştürülmüş veya sürdürülebilir kaynaklardan elde ediliyor. Markanın 2013'te başlattığı Kıyafet Toplama Girişimi de bu amaca hizmet ediyor. Öyle ki yedi yılda marka geri dönüştürmek üzere 106 bin ton kıyafet topladı. Markanın hedefi şu anda yüzde 57'si dönüştürülebilen materyallerin, 2025 itibarıyla tamamının geri dönüştürülebilir, tekrar kullanılabilir ya da doğada çözülebilir olması.

ZARA:

2025'e kadar tüm ürünlerinin sürdürülebilir olacağının sözünü verirken Stella McCartney, doğa duyarlılığını öne çıkaran koleksiyonlarıyla dikkat çekiyor.

ADIDAS:

Özellikle okyanus atıklarını dönüştürerek ürettiği modellerle ciddi yatırımlar yaptığını kanıtlıyor.

GUCCI:

'Gucci Off the Grid' koleksiyonunu tamamen organik, geri dönüşümlü ve sürdürülebilir malzemelerle üretti.

PINKO:

Geri dönüştürülmüş iğne yapraklı ormanlardan elde edilen materyalleri tercih ederek yeni kreasyonlarında bu organik malzemeleri kullanıyor.

TOMMY HILFIGER

Tommy HIlfIger: İnternet sitesi üzerinden ikinci el kıyafet satışına başlıyor. Hollanda'da yürütülen deneme projesi kapsamında Tommy Hilfiger tasarım ekibi tamir edilemeyen kumaşlardan yeni giysiler üreterek bunu internet üzerinden ikinci el kapsamında pazarlayacak.