Girişimcilerin umudu…

10:17 - 10.03.2024, Pazar

Girişim sermayesi, yenilikçi iş fikirlerine sahip ancak yeterli sermayesi olmayanların umut kapısı. Global piyasalardaki daralmaya rağmen Türkiye’de son 3 yılda yatırım yapılan girişim sayısı 7 kat artışla 700’e yaklaştı. Girişim sermayesi fonlarının toplam büyüklüğü ise 87 milyar lirayı buluyor.

Ayfer Arslan / INBUSINESS

Türk halkı olarak girişimci bir ruha sahibiz ama konu iş fikrini hayata geçirmeye gelince, sermaye yetersizliği nedeniyle çoğu zaman tıkanıp kalıyoruz. Zira yüksek faiz ve enflasyon ortamında özellikle de başlangıç aşamasında olan girişimlerin, banka kredisi gibi geleneksel finansman yöntemlerine erişmesi kolay değil. Bu yüzden çoğu iş fikri, gerekli finansman desteğini bulamadığı için rafa kalkıyor. İşte bu noktada alternatif finansman kaynaklarının önemi artarken, son yıllarda girişim sermayesi, girişimcilerin imdadına yetişiyor.

Girişim sermayesi, erken aşamada yüksek büyüme potansiyeli taşıyan ve gelişmekte olan şirketlere sağlanan özel sermaye finansman modeli. Girişimci ile sermayedar arasındaki ilişki ise banka kredisinde olduğu gibi alacak-borç ilişkisinden ziyade ortaklık ilişkisine dayanıyor. Girişim sermayesi şirketleri, girişim sermayesi yatırım fonları (GSYF) ve girişim sermayesi yatırım ortaklığı (GSYO) gibi sermaye piyasası araçlarıyla yenilikçi iş fikirlerinin hayata geçmesine destek olur- ken, yatırımcılarına da yüksek getiri vadediyor.

Üç yılda 656 yatırım

ABD'de ve Avrupa'da 1970'li yıllardan beri uygulama alanı bulan girişim sermayesi yöntemi, Türkiye'nin gündemine ise 1990'lı yıllarda girdi. 2005 yılı sonrasında, girişim sermayesi yatırım tutarları hızla artarken, pandemi sonrası ise küresel ekonomik konjonktürde yaşanan dalgalanmalar nedeniyle yavaşlama eğilimine girdi. Ancak Türkiye'de son 3 yıl içerisinde ulaşılan rakamlara göz attığımızda, girişim sermayesinin yüksek büyüme potansiyeli dikkati çekiyor.

Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği'nin (TSP) verilerine göre, 2020 yılında GSYF sayısı 41 iken, Eylül 2023 itibarıyla bu rakam beş kat artışla 212'ye ulaştı. Bu fonların toplam değeri ise aynı sürede 3,3 milyar liradan yaklaşık 87 milyar liraya yükselirken, yatırım yapılan girişim sayısı ise son 3 yıl içerisinde yedi kat artışla 656'yı buldu. Bu fonların gerçekleştirdiği yatırımların büyüklüğü 68,5 milyar lirayı aşarken, 158 girişime finansman sağlayan GSYO'ların yatırımlarının değeri ise son veriler itibarıyla 30 milyar 788 milyon liranın üzerinde. Böylece sermaye piyasaları aracılığıyla girişim sermayesi yatırımlarına sağlanan kaynak 100 milyar liraya ulaşıyor.

Globalde daralma

Aktif Portföy Genel Müdürü Yasin Atikler, mevcut yatırım iklimini, pandemi sonrası 'normalleşme dönemi' olarak nitelendiriyor. Pandemi döneminde hızlanan Fed'in genişleyici politikasının sona erip, enflasyonla mücadele hedefiyle ardı ardına faiz artırımları yapması, global olarak risk sermayesinde bir daralmaya ve bu nedenle girişim sermayesi fonlarının daha seçici davranmasına yol açtı. Atikler'e göre, böylece büyüme stratejisine odaklanan girişimler yerine karlılığı ön plana alan girişimler öne çıktı ve bir anlamda değerlemeler üzerinde köpüğün alındığı bir yatırım ortamı oluştu. Türkiye'deki girişim yatırımlarının da bu durumdan etkilendiğini ancak devlet teşviklerinin etkisiyle erken dönem girişimleri hedefleyen fonlarda, globalin aksine artış yaşandığına işaret etti. Atikler, bu trendin önümüzdeki dönemde devam edeceğini, global piyasaların da rahatlamasıyla ekosistemde tekrar eski yatırım adetlerine ulaşılacağını öngörüyor.

Gençler desteklenmeli

Simya VC Yönetici Ortağı Selma Bahçıvanoğlu da ekonomik konjonktürde yaşanan dalgalanmalar nedeniyle Türkiye'de ve hatta tüm dünyada 2021-2022 dönemindeki kadar büyük yatırımlar ve kapanan tur sayısı göremediklerinin altını çizerken özellikle SaaS (yazılım), oyun, yapay zekâ ve enerji gibi alanların yatırım alanında başı çektiğini vurguluyor.

Eksim Ventures Yatırım Komitesi Üyesi Uğur Mutluhan Oruncak'a göre, ekonomik dalgalanmalar, pandemi, deprem ve savaş gibi toplumları etkileyen tecrübeler yaşıyoruz. Bu noktada yatırım iklimi de bu değişikliklerden etkilenebiliyor. Ancak diğer yandan ülkemizde yerel ve yabancı yatırımcının ilgisini çekebilecek, cazip avantajlar ve yenilikler sunan, çağı yakalamış ve hatta zamanın ötesine taşınmayı başaran iş fikirleri bulunuyor. Bu nedenle yatırımcıların ilgiyle girişimcilerimizi takip etmeye devam edeceğinin altını çizen Oruncak, şu mesajı veriyor:

"Türkiye genç, yeniliklere ve değişime hızla adapte olabilen bir nüfusa sahip. Birçok global uygulamanın Türkiye'den oldukça yüksek sayıda kullanıcısı bulunuyor. Bu nedenle girişimlerin kozası olmaya da çok uygun bir atmosferde yaşıyoruz. Gençlerin ise bu konuda desteklenmesi, teknolojik dönüşümün bir parçası olmak için önemli bir görev."

Vergi ve teşvikler cazip

Vinci Yatırım Komitesi Başkanı Şelale Zaim Gorton ise hem dünyanın hem Türkiye'nin ekonomik olarak zor bir dönemden geçtiği konusunda hemfikir. Dolayısıyla böylesi bir dönemde yatırımcıların düşünmesi gereken çok şey var. Ancak Türkiye'nin stratejik konumu, genç nüfusu, güçlü şirketleri ve girişim ekosistemini destekleyici politikaları ile daima potansiyelinin yüksek olduğunu söyleyen Gorton, "Ülkemizde çok iyi girişimciler ve girişimler var. Türkiye'nin son altı ayda 4,8 milyar dolarlık yabancı yatırım çekmesi bu durumun en açık göstergesi" diyor.

Arya ve Fark Labs Kurucusu Ahu Büyükkuşoğlu Serter de Türkiye'de yatırımcı ekosisteminin canlılığını korumasında, yasal düzenlemelerin de etkili olduğuna işaret ediyor. Serter, 28 Ocak 2021 tarihli ve 7263 sayılı kanunla yapılan değişikliklerin bu büyümenin en büyük destekçileri olduğunu belirtiyor. Söz konusu kanun ile Türkiye'de Ar-Ge giderlerinin yüzde 2'sinin girişim sermayesi yatırım fonlarına yönlendirilmesine ilişkin düzenlemeler yapılmıştı.

WePlay Ventures CEO'su Burak Yılmaz da ayrıca GSYF yatırımlarının vergi matrahından düşülebildiğini ve bu tip teşviklerin şirketlerin ilgisini çektiğini vurgularken, yüzde 0 stopaj ve vergi avantajının da yatırımcılar için çok ciddi avantaj sunduğunu düşünüyor.

2024'te ciddi fırsatlar çıkacak

Girişim sermayesi yatırımlarında 2024 yılına ilişkin beklentiler ise olumlu. Boğaziçi Ventures Yönetici Ortağı ve CEO'su Barış Özistek, Türkiye'nin erken aşama girişimlerinin büyümesi için çok iyi bir pazar olduğunu vurgularken, geleceğe ilişkin öngörüsünü ise şöyle aktarıyor: "Ekonomideki belirsizlik ortadan kalkmaya başladığında girişimlere olan yatırımların önümüzdeki dönemde hızlıca artmaya başlayacağına inanıyoruz."
2023 yılının zorlu geçtiğini hatırlatan Burak Yılmaz bu süreci başarı ile atlatan birçok şirketin 2024 yılında alacağı yatırımlar ile büyümesini büyük oranda hızlandıracağını ve çok ciddi fırsatların çıkacağını öngörüyor.

Vizyoner bakış önemli

Peki, girişim sermayesi şirketleri bir şirkete yatırım yaparken hangi özelikleri arıyor?
QNBEYOND Genel Müdür Yardımcısı Derya Düner de erken aşama girişimlere yatırım yaptıkları için ilk baktıkları kriterin her zaman ekip olduğuna vurgu yaparak şöyle devam ediyor: "Ekip yetkin mi, problemi nasıl tanımlıyorlar, vizyonları ne kadar geniş, başarma arzuları ne derece fazla gibi soruları cevaplamaya çalışıyoruz. Ekip bizden geçer not alıyorsa, tabiki pazarın büyüklüğü, sundukları çözümün geçerliliği gibi farklı kriterleri de sorguluyoruz."

Deniz Ventures Yatırım Komitesi Üyesi Gürhan Çam, özellikle yapay zeka, finans teknolojileri, blok zincir, tarım teknolojileri ve sürdürülebilirlik gibi alanlara yoğunlaşan girişimlere yatırım yapmaya önem verdiklerini belirtirken, Logo Ventures Yönetici Ortağı Merve Zabcı da yurt içinin yanı sıra yurt dışında da Avrupa ve Baltık Ülkeleri'ndeki girişimlere yatırım yaptıklarını aktarıyor. Zabcı'ya göre Doğu Avrupa ülkeleri Avrupa'nın hızla büyüyen ve gelişen pazarları ve girişimci profilleri Türk girişimcileri ile birçok alanda benzerlik gösteriyor.

Almanya ve Körfez Ülkeleri radarda
Hasan Sami Bayansar Insha Ventures Genel Müdürü

Fintek sektörünün geniş yelpazesinde yaptığımız yatırımlar, ödeme dikeyinden regülasyon teknolojilerine kadar farklı alanlarda 8 aktif ürünümüzü içeriyor. Bu ürünlerle sektördeki çeşitli dikeylerdeki ihtiyaçlara çözümler sunmaya devam ediyoruz. Türkiye'de "Venture Builder" konseptiyle hizmet veren bir şirket olarak ilk defa bir ürünümüzü şirketleştirmeyi (spin-off) hedefliyoruz. Bir projeye yatırım yapma kararımızda en önemli kriter, girişimcinin projeyi sahiplenmesi. Projelerin başarısı, girişimcilerin vizyonu, kararlılığı ve projelerine duydukları bağlılık üzerine inşa edilir. Bu nedenle, değerlendirdiğimiz projelerde girişimcinin projesini ne kadar sahiplendiğini ve bu vizyonu nasıl hayata geçirmeyi planladığını değerlendiriyoruz. Aktif olarak farklı ülkelerdeki aracı kurum ve kuruluşlarla görüşmelerimizi sürdürüyoruz. Özellikle organik bağlarımızın güçlü olduğu Almanya ve günümüzde girişimciliğin önemli merkezlerinden biri haline gelen Körfez ülkelerinde bazı stratejik ortaklarla etkin bir iş birliği içinde bulunuyoruz.

Yenilikçi şirketler
Fezal Eskil Okur Yıldız Holding Kurumsal Strateji, İş Geliştirme ve M&A Başkanı

Ana odağımızda, uzun vadede stratejik ve operasyonel değer yaratacağımız şirketler var. Tüketici odaklı bir grup olmamız ve bu alanda dijitalleşme ve yenilikçi alanlarda müşterinin ne istediğini ve ona en doğru şekilde ulaşmamızı hızlandıracak çözüm ve sektörlere odaklanıyoruz.

Halka arz ile yeni kaynak
Kamil Kılıç Letven Capital Genel Müdürü

Bu yıl ilk çeyrekte, Altınay Savunma Teknolojileri'nin halka arzı planlanıyor. Türkiye bir Girişim Sermayesi Yatırım Fonu yöneten portföy şirketi olarak halka arz yoluyla sermaye yaratarak yeni yatırımlarımıza kaynak sağlayacağız.

2024'te birkaç unicorn çıkar
Mehmet Ali Ergin Re-Pie Portföy Yönetim Kurulu Başkan Vekili

2017 yılında Türkiye'nin ilk gayrimenkul yatırım fonuyla nitelikli bireysel ve kurumsal yatırımcılarla bir araya geldik. Hemen arkasından girişim sermayesi yatırım fonu faaliyetlerine başladık. Kasım sonu itibarıyla 40 girişim sermayesi yatırım fonumuzun toplam büyüklüğü 34,9 milyar lirayı aştı. Toplam 56,4 milyar liralık portföy büyüklüğümüzde GSYF'lerin payı yüzde 62. Türkiye'nin girişim ekosistemine ilk yatırımımız Getir ile oldu. Ekim 2018'de Getir Girişim Sermayesi Yatırım Fonu'nu kurduk.

Daha erken aşamada yatırım yaptığımız Getir'in şu anda Avrupa marketini domine eden bir decacorn seviyesine ulaştığını görüyoruz. Bugüne kadar ihracını gerçekleştirdiğimiz GSYF'ler içerisinde yatırımcılara en çok kazandıran yine Getir Girişim Sermayesi Yatırım Fonu. Bu fonun getirisi ilk itfa edildiği Aralık 2018'den bu yana yüzde 869 oldu. Önümüzdeki yıllarda decacorn olmasa da unicornlar çıkar. 2024 ve sonrasında her yıl ülkemizden birkaç tane unicorn çıkmasını bekliyoruz. Bizim fonların yatırım yaptığı şirketler içerisinde Colendi, ACE Games gibi şirketler de unicorn adayları.

BİZE ULAŞIN